خورد و خوراک در مهر ماه گران شد

مرکز آمار ایران شاخص قیمت مصرف کننده برای مهر ماه 1404 را منتشر کرده است که نشان دهنده بالا رفتن دمای تورم در ابتدای پاییز است.

بر اساس گزارش منتشر شده، این شاخص نسبت به ماه قبل 5 درصد افزایش را نشان می‌دهد که بالاترین تورم ماهانه پس از خرداد 1401 به حساب می‌آید. به این نکته توجه کنید که در خرداد 1401، ارز کالاهای اساسی با افزایش قابل توجهی همراه شده بود و تورم بالا در آن ماه، ناشی از حذف دلار 4200 تومانی بوده است. اگر این ماه را در نظر نگیریم، از آبان 99 به این سو، تورم 5 درصدی در یک ماه ثبت نشده بود.

تورم 5 درصدی مهر ماه بیشتر از هر چیز متاثر از افزایش قیمت خوراکی‌ها بوده است. شاخص قیمت خوراکی‌ها در اولین ماه پاییز، 6.4 درصد رشد کرده است. این میزان رشد با توجه به ضریب اهمیت 28.8 درصدی این گروه کالایی در سبد مصرف کننده، توضیح دهنده اصلی تورم مهر ماه بوده است. به زبان دیگر می‌توان گفت بیش از یک سوم از تورم مهر ماه، ناشی از گرانی خوراکی‌ها بوده است.

تورم ماهانه کالاهای غیرخوراکی و خدمات 4.2 درصد گزارش شده که نشان می­‌دهد تب پایین‌تر قیمت در آنها است. در بین دیگر گروه­‌ها، تورم یک گروه خدماتی توجه را جلب می­کند: آموزش.

شاخص قیمت «آموزش» در مهر ماه 1404 معادل 23.4 درصد رشد کرده است که مرتبط با آغاز سال تحصیلی است. تورم ماهانه «آموزش» در مهر ماه سال گذشته 16.8 درصد بوده است، در نتیجه هزینه تحصیل در سال جاری دردسر بیشتری را برای دانش­‌آموزان و دانشجویان به وجود آورده است. با اینحال این عامل نمی‌­تواند توضیح دهنده رکورد تورم در مهر ماه باشد، چرا که ضریب اهمیت بخش آموزش در تورم کل، تنها 0.88 درصد است که 30 برابر کمتر از اهمیت خوراکی­‌ها است.

در ماه گذشته به دلیل تشدید انتظارات تورمی، نرخ دلار در بازار آزاد به محدوده 108 هزار تومان رسید که حدود 5 درصد افزایش را نسبت به شهریور ماه داشته است. از اینرو سوال مهم این است که اثر افزایش نرخ ارز بر تورم کل چطور بوده است؟ مسیر آنی اثرگذاری نرخ ارز بر تورم از کانال کالاهای بادوام است که این دسته از کالاها در مهر ماه تورم بالای 10.1 درصدی را ثبت کرده­‌اند. با توجه به ضریب اهمیت 6.6 درصدی کالاهای بادوام، اثر این دسته از کالاها در تورم کل کمی بیشتر از 10 درصد بوده است. اگر تورم کالاهای بادوام، وجود نداشت تورم در حدود 4.4 درصد می بود. در نتیجه می­توان دلار را یکی از همدستان خوراکی­‌ها در ماه گذشته دانست.