کاهش 200 هزار بشکه صادارت نفت با بازگشت اسنپ بک

 با فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های شورای امنیت، پرسش اصلی بازار انرژی و تحلیلگران اقتصادی این است که بازگشت این سازوکار چه میزان صادرات نفت ایران را تحت فشار قرار خواهد داد.

بر اساس ارزیابی‌های انجام‌شده در معاونت سیاست اقتصادی وزارت امور اقتصادی و دارایی، اثر عملیاتی این تحریم‌ها بر صادرات نفت ایران در بازه حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار بشکه در روز برآورد می‌شود.

 این سطح از کاهش نشان می‌دهد برخلاف دوره پیش از برجام، صادرات ایران به زیر ۸۰۰ هزار بشکه در روز سقوط نخواهد کرد و سطح بیش از یک میلیون بشکه در روز قابل تداوم است.

این برآورد بر پایه داده‌های بیرونی و همچنین تحلیل ساختارهای جدید فروش و تسویه نفت در سال‌های اخیر ارائه می‌شود، و نشان می‌دهد که فشار ناشی از بازگشت تحریم‌ها محدود و قابل مدیریت خواهد بود، هرچند هزینه‌های عملیاتی و سطح پیچیدگی تجارت افزایش می‌یابد.

تحریم‌های بازگردانده‌شده شورای امنیت مبتنی بر چارچوب‌های پیش از سال ۲۰۱۵ هستند، در حالی که اقتصاد ایران در سال‌های اخیر با مجموعه‌ای از تحریم‌های دقیق‌تر و پیچیده‌تر خزانه‌داری آمریکا تطبیق یافته است. این تجربه باعث شده کانال‌های فروش و سازوکارهای مدیریت ریسک در تجارت نفت تکامل یابد و توان تطبیق بالاتری ایجاد شود.

روابط قدرت‌های بزرگ پس از جنگ اوکراین دستخوش تغییر جدی شد. چین و روسیه، به‌دلیل قرار داشتن در معرض فشارهای غرب، جهت‌گیری متفاوتی نسبت به دوره‌های پیشین در برابر تحریم‌های ایران دارند. این پویایی مانعی برای شکل‌گیری اجماع جهانی جهت تشدید تحریم‌ها علیه تهران ایجاد کرده است.

ایران طی سال‌های اخیر با ایجاد شبکه‌ای از نفتکش‌ها و استفاده از روش‌هایی مانند انتقال کشتی به کشتی، خاموش کردن رهگیرها و تغییر پرچم، توانسته بخش قابل توجهی از جریان فروش نفت را از مسیرهای نظارتی متعارف خارج کند. در اصطلاح به این ناوگان ها ناوگان سایه می گویند. این ظرفیت، ریسک مسدودسازی کامل صادرات نفت ایران را کاهش داده است.

چین همچنان بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران است و با استفاده از سازوکارهای مالی غیردلاری و تسویه‌های مستقیم، مسیر نسبتا پایداری برای انتقال پول ایجاد شده است. این همکاری موجب می‌شود صادرات نفت ایران از تلاطم‌های سیاسی کوتاه‌مدت تاثیرپذیری کمتری داشته باشد.

با وجود پایداری نسبی، سه عامل کلیدی باید مورد توجه قرار گیرد:

• احتمال تشدید فشارهای ثانویه آمریکا بر بیمه‌گران و خریداران
• میزان حساسیت پالایشگاه‌های چینی در مواجهه با فشارهای غرب
• افزایش هزینه‌های نقل‌وانتقال و بالا رفتن ریسک عملیاتی معاملات

این عوامل می‌توانند دامنه تغییرات صادرات را در کوتاه‌مدت تعیین کنند، اما در شرایط فعلی سناریوی فشار شدید و پایدار محتمل ارزیابی نمی‌شود.

سناریوی پایه نشان می‌دهد صادرات نفت ایران در محدوده بیش از یک میلیون بشکه در روز باقی خواهد ماند. سناریوی بدبینانه، که نیازمند هم‌زمانی فشار ثانویه موثر آمریکا و تعدیل خرید از سوی چین است، احتمال‌پذیری پایین‌تری دارد.

برآوردها نشان می‌دهد اثر بازگشت تحریم‌های شورای امنیت بر صادرات نفت ایران محدود است و در حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار بشکه در روز خواهد بود. سطح کنونی سازوکارهای فروش، تاب‌آوری شبکه حمل‌ونقل و نقش چین در خرید نفت، امکان تداوم صادرات در محدوده بیش از یک میلیون بشکه در روز را فراهم کرده است. با این حال، مدیریت فعال هزینه‌ها و ریسک‌های تجاری همچنان برای حفظ این پایداری ضروری است.