نفت ایران در حراجی چین: تخفیف بی‌سابقه برای دور زدن تحریم
تصور کنید دخل و خرج یک خانواده با کاهش ناگهانی حقوق سرپرست آن به هم می‌ریزد. حالا همین داستان را در مقیاس یک کشور در نظر بگیرید. این هفته، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور تصویری از همین وضعیت ارائه داد؛ تصویری که در آن دولت برای تأمین معیشت مردم و کالاهای اساسی، با محدودیت شدید منابع ارزی دست و پنجه نرم می‌کند. او به صراحت گفت وقتی قیمت جهانی نفت سقوط می‌کند، «منابع ارزی کشور نیز به‌شدت محدود می‌شود» و حتی ممکن است برای تأمین معاش مردم، بودجه‌ی برخی دستگاه‌های دولتی قطع شود.
اما این کاهش درآمد از کجا نشأت می‌گیرد؟ برای یافتن پاسخ، باید هزاران کیلومتر دورتر، به بازارهای خاکستری انرژی در شرق آسیا سفر کنیم. به‌گزارش خبرگزاری رویترز، تخفیف‌هایی که ایران برای فروش نفت خود به چین ارائه می‌دهد، به بیشترین میزان در یک سال گذشته رسیده است. این یعنی طلای سیاه ایران، در حال حراج شدن است تا بتواند در رقابت تنگاتنگ بازار، مشتری خود را از دست ندهد.
جنگ تخفیف‌ها در بازار خاکستری
ماجرا از زمانی پیچیده شد که تحریم‌های سختگیرانه علیه روسیه، این غول انرژی را مجبور کرد تا نفت خود را با تخفیف‌های چشمگیر روانه بازارهای آسیایی، به‌ویژه چین، کند. این اتفاق، بازار را با عرضه‌ی بیش از حد نفت تحریمی مواجه کرده و یک جنگ سرد قیمتی بین تهران و مسکو برای جلب نظر پالایشگاه‌های مستقل چینی به راه انداخته است.
در این میان، خریداران چینی که از تشدید نظارت‌ها و ریسک تحریم‌های آمریکا نگران هستند، محتاط‌تر از همیشه عمل می‌کنند. آن‌ها برای جبران این ریسک، تخفیف‌های بزرگ‌تری طلب می‌کنند. یک معامله‌گر مستقر در چین وضعیت را این‌گونه توصیف می‌کند:
«عرضه بیش از حد بود و بازار جهت مشخصی ندارد.»
این فشار باعث شده تا تخفیف نفت سبک ایران نسبت به شاخص جهانی برنت، از حدود ۳ دلار در هر بشکه در ماه مارس، به بیش از ۸ دلار برای تحویل در ماه دسامبر برسد. حتی شنیده می‌شود که برخی خریداران به دنبال تخفیف ۱۰ دلاری هستند تا ریسک خرید نفت تحریمی را به جان بخرند.
علاوه بر این، یک مانع دیگر نیز وجود دارد: پالایشگاه‌های مستقل چینی تقریباً تمام سهمیه واردات سالانه خود را مصرف کرده‌اند و حالا منتظر صدور سهمیه‌های جدید از سوی پکن در ماه آینده هستند. این موضوع باعث شده تا واردات نفت ایران از چین در ماه سپتامبر به پایین‌ترین سطح خود از ماه مه برسد. این بن‌بست، یعنی فروش کمتر با قیمت پایین‌تر؛ ترکیبی که مستقیماً به کاهش درآمدهای ارزی و تشدید همان فشاری منجر می‌شود که مسئولان اقتصادی کشور از آن سخن می‌گویند.
