نقشه جدید برای قیمت بنزین
این سند هنوز نهایی نشده و ممکن است تغییر کند اما تا به اینجای کار، رویکرد دولت در بخش اصلاح قیمت‌گذاری بنزین را مشخص کرده است.
بر اساس مصوبه‌ای که به رویت زومان رسیده، دولت قصد دارد اصلاحات قیمت بنزین را به صورت گام‌به‌گام و زنجیره‌ای اجرا کند. از قرار معلوم توافق شده این طرح در اواخر پاییز یا اوایل زمستان اجرایی شود.
طرح گام‌به‌گام برای قیمت بنزین
بر اساس این طرح گام‌به‌گام، اصلاح قیمت‌های انرژی از دستگاه‌ها و نهادهای دولتی شروع می‌شود. در مرحله اول دستگاه‌های عمومی هم مشمول اجرای طرح هستند.
بر اساس این طرح سهمیه بنزین خودروهای دولتی و عمومی قطع می‌شود و این خودروها با قیمت غیرسهمیه‌ای باید سوخت‌گیری کنند.
در گام بعدی ظاهراً سهمیه خودروهایی که پلاک مناطق آزاد دارند قطع می‌شود و در مرحله بعدی حذف خودروهای لوکس (که ارزش آن از سوی دولت تعیین می‌شود) صورت می‌گیرد.
تغییر قیمت سوخت کارت جایگاه
گام مکمل این طرح، تغییر قیمت کارت سوخت جایگاه‌داران است. در حال حاضر قیمت سوخت کارت جایگاه سه هزار تومان است. دولت در نظر دارد برای خودروهای فاقد کارت سوخت یا خودروهایی که بیش از سهمیه مصرف می‌کنند قیمت سوخت‌گیری با کارت جایگاه را تغییر دهد.
پیش از اصلاح، قیمت سهمیه‌ای بنزین ۱۵۰۰ تومان در لیتر و قیمت آزاد (کارت جایگاه) ۳۰۰۰ تومان در لیتر است. پس از گام اول، قیمت سهمیه‌ای بدون تغییر می‌ماند، اما قیمت کارت جایگاه تغییر می‌کند. گرچه هنوز قیمت نهایی مشخص نشده اما اطلاعات سند نشان می دهد دولت قصد دارد سیاست قیمتی خود را بر پایه درصدی از قیمت فوب خلیج فارس تعیین کند.
قیمت غیرسهمیه‌ای معادل ۱۱ درصد فوب خلیج فارس
سیاست‌گذار قصد دارد در گام اول قیمت غیرسهمیه‌ای بنزین را معادل ۱۱ درصد قیمت فوب خلیج فارس در نظر بگیرد. برآوردهای زومان نشان می دهد درصد تعیین شده با توجه به نرخ دلار در بازار مبادله و متوسط قیمت فوب بین 4 تا 5 هزار تومان خواهد شد. آن گونه که طراحان طرح در گذشته گفته‌اند سیاست دولت در اصلاح زنجیره یک سیاست میان مدت است و دولت قصد دارد بدون شوک قیمتی فاز تغییر را کلید بزند.
افق ۵ ساله برای بازار انرژی
در سیاست میان مدت دولت هدف نهایی نزدیک شدن قیمت به بازار منطقه است. طراحان تصور می‌کنند به دلیل اختلاف قیمت انرژی منطقه با کشورهای صنعتی کماکان مزیت انرژی برای صنایع داخلی برقرار خواهد بود اما از سوی دیگر بخشی از منابع آزاد صرف تقویت قدرت خرید محرومین و پر کردن شکاف درآمدی می‌شود و بخشی دیگر برای تأمین سرمایه افزایش رشد اقتصادی و نوسازی صنعتی هزینه می‌شود.
بنزین سرانه؛ به جای خودرو تخصیص به فرد
با توجه به حساسیت هایی که تغییر قیمت بنزین در ایران دارد طراحان به دنبال رویکردی هستند که بتواند همراهی و مشارکت بدنه اجتماعی را هم به دنبال داشته باشد.
در طرح نهایی‌شده، قرار است دولت در ادامه اصلاحات زنجیره‌ای، بازاری برای بنزین ایجاد کند و سهمیه خودرو را به صورت سرانه به فرد تخصیص دهد.
فرد می‌تواند سهمیه خود را مصرف کند یا در بازار طراحی شده، عرضه کند. قیمت در بازار بر پایه عرضه و تقاضا شکل می‌گیرد اما دولت در مقام تنظیم‌گر حضور دارد. طراحان اعتقاد دارند با این سیاست مواهب تغییر قیمت بنزین مستقیم به فرد می‌رسد و دولت به جای نقش انفعالی کنونی به جایگاه تنظیم‌گری ارتقا می‌یابد.
سیاست بنزینی و دغدغه 6 ساله
پس از اعتراضات آبان 98 به افزایش قیمت بنزین، دولت‌ها در تغییر قیمت دست به عصا شدند. در دو سال آخر دولت روحانی و سه سال دولت رئیسی با وجود طرح سناریوهای متفاوت، قیمت بنزین ثابت ماند. در یک سال دولت پزشکیان هر بار که بحث تغییر قیمت بنزین مطرح شد، دولتمردان بلافاصله تکذیب کردند. حتی در سال جدید هم با وجود آنکه دولت در بودجه مصوبه افزایش قیمت پلکانی را داشت اما تا میانه پاییز، هیچ تصمیمی برای تغییر قیمت اتخاذ نشد. این بی‌تصمیمی فقط یک دلیل داشت دل نگرانی از واکنش مردم. طرح جدید گرچه به صورت گام به گام و پلکانی طراحی شده اما نیازمند سیاست ارتباطی است. اگر آن گونه که گفته می شود طرح قرار است از ابتدای زمستان اجرا شود، به نظر برای گفت و گوی اجتماعی دولت تاخیر دارد.
