غول‌های فناوری برای اسرائیل قانون را دور زدند؛ چشمک گوگل و آمازون برای تل آویو
بر اساس اسناد فاش‌شده، دو غول بزرگ فناوری، گوگل و آمازون، در جریان مذاکرات یک قرارداد عظیم ۱.۲ میلیارد دلاری برای رایانش ابری در سال ۱۴۰۰ (۲۰۲۱)، با یک شرط بسیار غیرمعمول از سوی اسرائیل موافقت کرده‌اند؛ استفاده از یک کد مخفی که به «سازوکار چشمک» (winking mechanism) معروف شده است. این سازوکار به این شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا احکام قانونی کشورهایی را که آنها را مجبور به تحویل داده‌های اسرائیل می‌کنند، دور بزنند و به طور پنهانی به این رژیم اطلاع دهند.
این افشاگری حاصل تحقیقات مشترک رسانه‌هایی چون گاردین، مجله +972 و رسانه عبری‌زبان لوکال کال است. نگرانی اصلی اسرائیل این بود که داده‌های دولتی و نظامی که به پلتفرم‌های ابری این شرکت‌ها منتقل می‌شوند، ممکن است به دست نهادهای مجری قانون در کشورهای خارجی بیفتد. این شرکت‌ها معمولاً موظف به همکاری با پلیس و سرویس‌های امنیتی هستند و اغلب با احکام «ممنوعیت اطلاع‌رسانی» (gag orders) از آگاه کردن مشتریان خود منع می‌شوند.
سازوکار «چشمک» چگونه کار می‌کند؟
این سازوکار مخفی که «مکانیسم چشمک» نام گرفته، به طرز هوشمندانه‌ای ساده است. اگر گوگل یا آمازون توسط دادگاهی در یک کشور خارجی مجبور به تحویل داده‌های اسرائیل شوند و همزمان از اطلاع‌رسانی منع شوند، باید یک «غرامت ویژه» به اسرائیل پرداخت کنند. مبلغ این پرداخت، مخفی است.
بر اساس اسناد، این پرداخت باید ظرف ۲۴ ساعت انجام شود و مبلغ آن معادل پیش‌شماره تلفن همان کشور است. برای مثال، اگر اطلاعات به مقامات آمریکا (پیش‌شماره +1) داده شود، شرکت باید ۱۰۰۰ شِکِل به اسرائیل بپردازد.
کارشناسان حقوقی این سازوکار را «بسیار غیرمعمول» و «هوشمندانه اما پرریسک» توصیف می‌کنند. به گفته آنها، این روش شاید با «حرف» قانون مطابقت داشته باشد، اما «روح» آن را، که حفظ محرمانگی تحقیقات قضایی است، به کلی زیر پا می‌گذارد.
فراتر از یک چشمک: کنترل کامل
اما امتیازاتی که گوگل و آمازون به اسرائیل داده‌اند به همین‌جا ختم نمی‌شود. نگرانی دیگر اسرائیل این بود که فشار فعالان حقوق بشر یا سهام‌داران، این شرکت‌ها را وادار به قطع خدمات به اسرائیل کند، به‌خصوص اگر مشخص شود که از این فناوری‌ها در نقض حقوق بشر در سرزمین‌های فلسطینی استفاده شده است. برای مقابله با این تهدید، بندی در قرارداد گنجانده شده که به صراحت می‌گوید گوگل و آمازون حق ندارند دسترسی اسرائیل به خدمات ابری را محدود یا قطع کنند، حتی اگر اسرائیل از این فناوری‌ها برای مقاصدی استفاده کند که با شرایط استفاده‌ی خود این شرکت‌ها در تضاد باشد.
این بند به شدت در تضاد با عملکرد اخیر مایکروسافت است. ماه گذشته، مایکروسافت دسترسی ارتش اسرائیل به فناوری را که برای یک سیستم نظارت گسترده بر تماس‌های تلفنی فلسطینیان استفاده می‌شد، قطع کرد و دلیل آن را نقض شرایط خدمات خود دانست. طبق قرارداد نیمباس، گوگل و آمازون از انجام چنین کاری منع شده‌اند و در صورت اقدام، با جریمه‌های سنگین و پیگرد قانونی مواجه خواهند شد.
در حالی که سخنگویان گوگل و آمازون هرگونه دور زدن تعهدات قانونی را رد کرده و این اتهامات را «بی‌اساس» و «پوچ» خوانده‌اند، اسناد اسرائیل نشان می‌دهد که مقامات این کشور معتقدند «امتیازات مهمی» از این دو شرکت گرفته‌اند. این داستان، بار دیگر پرده از روابط پیچیده و گاه تاریک میان غول‌های فناوری و قدرت‌های دولتی برمی‌دارد؛ جایی که برای به دست آوردن یک قرارداد پرسود، گاهی باید چشم بر قوانین بست و فقط یک «چشمک» زد.
