تغییرات هشداردهنده سفره خانوار ایرانی؛ کوچ اجباری از گوشت قرمز به مرغ و تخم مرغ

سفره‌های ما دیگر آن رنگ‌وبوی دو دهه پیش را ندارند. آمارهای تازه بانک مرکزی آینه‌ای تمام‌نما از تغییرات اجباری این سبک زندگی ماست. پشت پرده این اعداد آن است که چگونه «ماهی» و «گوشت» آرام‌آرام جای خود را به «مرغ» و «تخم‌مرغ» داده‌اند.

به گزارش زومان، این داده‌ها که به‌تازگی توسط بانک مرکزی منتشر شده، تغییرات بودجه خانوار را از سال ۱۳۸۳ تا ۱۴۰۳ زیر ذره‌بین برده است. وقتی این ارقام را کنار هم می‌گذاریم، متوجه می‌شویم که بحث فراتر از یک تغییر سلیقه ساده است؛ ما با یک تغییر جدی در الگوی تغذیه روبرو هستیم که ریشه در اقتصاد و قدرت خرید خانوار دارد. این آمارها داستانِ حذف شدنِ تدریجی کالاهای حیاتی و جایگزینی آن‌ها با اقلام پایه را روایت می‌کنند.

رکورددار تلخ این آمارها، مصرف آبزیان است. در سال ۸۳، سرانه مصرف ماهی هر شهروند ایرانی حدود ۴۰۰ گرم در ماه بود. اما حالا؟ این عدد با یک سقوط آزاد ۵۰ درصدی به ۲۰۰ گرم در ماه رسیده است. این یعنی ماهی عملاً در حال لیز خوردن از سفره‌های طبقه متوسط است.

وضعیت گوشت قرمز هم تعریف چندانی ندارد. داده‌ها نشان می‌دهند که سهم گوشت دام در سبد غذایی ما ۳۱ درصد کاهش داشته است. اگر بیست سال پیش هر نفر ماهانه یک کیلو و ۲۰۰ گرم گوشت قرمز مصرف می‌کرد، امروز باید به ۸۰۰ گرم قناعت کند. این کاهش چشمگیر نشان می‌دهد که دسترسی به منابع اصلی پروتئین حیوانی برای بسیاری از خانواده‌ها دشوارتر شده است.

بررسی های آماری نشان می دهد طبق داده های شاخص قیمت مصرف کننده در عرض این بیست سال، قیمت گوشت ماهی ها و صدفداران به طور متوسط حدودا 270 برابر شده است.

شاید تصور می‌شد که با گرانی گوشت، مردم به نان و برنج پناه ببرند، اما وضعیت اقتصادی حتی به این قوت غالب هم رحم نکرده‌اند. مصرف برنج حدود ۲۵.۷ درصد و نان ۱۹.۴ درصد کاهش داشته است. این ارقام هشداری جدی درباره کوچک شدن کلیت سبد غذایی است. چرا که طبق داده‌های مرکز آمار ایران، قیمت نان و غلات حدودا 200 برابر شده است.

وضعیت شیر هم نگران‌کننده است؛ کاهشی ۳۶ درصدی در بیست سال اخیر که نشان می‌دهد کلسیم کمتری به بدن‌های ما می‌رسد. جالب است بدانید قند و شکر نیز افتی ۵۰ درصدی را تجربه کرده‌اند. شاید برخی این را به فال نیک بگیرند و نشانه سلامتی بدانند، اما وقتی این کاهش در کنار حذف روغن‌های نباتی و چای قرار می‌گیرد، بیشتر بوی گرانی می‌دهد تا رژیم سلامتی.

سوال اصلی اینجاست که جای خالی این مواد غذایی با چه چیزی پر شده است؟ پاسخ روشن است: پروتئین‌های ارزان‌تر. مصرف گوشت پرندگان، که عمدتاً همان مرغ است، جهشی ۷۰ درصدی داشته و به ۳ کیلوگرم در ماه برای هر نفر رسیده است. خانواده‌ها با ناامیدی از گوشت قرمز، به سمت مرغ رفته‌اند.

تخم‌مرغ هم با رشدی ۶۷.۲ درصدی، جورکشِ غیبتِ گوشت قرمز و ماهی شده است. همچنین انواع پنیر رشد ۵۸ درصدی داشته‌اند که احتمالاً جایگزین وعده‌های غذایی گرم شده‌اند. اما یک نکته عجیب و قابل تأمل در انتهای این گزارش وجود دارد: در حالی که مصرف سیگار ایرانی و بسیاری از خوراکی‌های حیاتی کم شده، مصرف سیگار خارجی بیش از ۲۴ درصد رشد داشته است؛ عددی که شاید نیاز به یک تحلیل جامعه‌شناختی یا اقتصادی جداگانه داشته باشد.

شما این تغییرات را در سفره خود حس کرده‌اید؟ کدام کالا بیشتر از سبد خریدتان حذف شده است؟ برای ما بنویسید.