رقابت شانه به شانه همتی و فرزین؛ دوئل رؤسای بانک مرکزی
بالاخره زمزمههای تغییر در ساختمان شیشهای میرداماد به واقعیت پیوست. محمدرضا فرزین صندلی داغ ریاست بانک مرکزی را تحویل داد تا عبدالناصر همتی بار دیگر سکاندار سیاستهای پولی کشور شود. این جابهجایی درست در زمانی رخ داد که دلار از مرز روانی و ترسناک ۱۴۰ هزار تومان عبور کرد و موجی از نگرانی را به فضای اقتصادی و اجتماعی تزریق کرد.
البته این داستان برای ما تکراری است؛ تاریخ اقتصاد ایران نشان داده هرگاه فنر ارز از در میرود، رئیس کل بانک مرکزی قربانی میشود. اما این بار ماجرا یک تفاوت بزرگ دارد: ما با یک «هندوانه دربسته» طرف نیستیم. همتی پیشتر در سالهای ۹۷ تا ۱۴۰۰ آزمون خود را پس داده است. بیایید بدون تعارف، کارنامه این دو مرد اقتصادی را روی میز بگذاریم و ببینیم زبان آمار چه میگوید.
رئیس کل بانک مرکزی | رشد ماهانه نرخ دلار | رشد ماهانه تورم | رشد ماهانه نقدینگی |
|---|---|---|---|
محمدرضا فرزین | ۳.۹ درصد | ۲.۹ درصد | ۲.۲۴ درصد* |
عبدالناصر همتی | ۳.۱ درصد | ۲.۸ درصد | ۲.۴۲ درصد |
*اعداد رشد نقدینگی تنها تا مرداد امسال منتشر شده است و در ماههای اخیر آمار به روز نشده است
نرخ ارز؛ پاشنه آشیل روسای بانک مرکزی
وقتی پای دلار در میان باشد، اعداد بیرحمترین قاضی هستند. در دوران ریاست قبلی همتی، دلار از حدود ۸ هزار تومان به بیش از ۲۳ هزار تومان رسید؛ یعنی رشدی که به طور متوسط ۳.۱ درصد در ماه بود.
اما در دوره فرزین، وضعیت شتاب بیشتری گرفت. دلار از حدود ۳۵ هزار تومان پرواز کرد و به بالای ۱۴۱ هزار تومان رسید. ماشین حسابها نشان میدهند که در دوره فرزین، دلار بهطور میانگین ۳.۹ درصد در ماه رشد کرده است. پس در این راند، وضعیت دوران همتی کمی قابلتحملتر بوده است.
تورم؛ غول بیشاخ و دم
در بحث تورم، رقابت شانهبهشانه و نفسگیر است. بررسی شاخص قیمتها نشان میدهد که در دوره همتی که همزمان بود با پایان برجام و بازگشت تحریمها، تورم ماهانه به طور متوسط روی عدد ۲.۸ درصد ایستاد. این عدد برای دوران فرزین با اختلافی بسیار اندک، ۲.۹ درصد ثبت شده است.
موتور چاپ پول و نقدینگی
شاید دلار و تورم را هر روز لمس کنیم، اما ریشه ماجرا در «نقدینگی» یعنی پول در گردش در اقتصاد و «پایه پولی» یعنی چاپ پول بانک مرکزی نهفته است. طبق آمار رسمی (که البته چند ماه پرالتهاب آخر فرزین را پوشش نمیدهد)، رشد ماهانه نقدینگی در دوره فرزین حدود ۲.۲۴ درصد بوده، در حالی که در دوره همتی این عدد ۲.۴۲ درصد ثبت شده بود.
در نگاه اول شاید بگویید فرزین در کنترل نقدینگی موفقتر بوده، اما یک نکته ظریف وجود دارد: آمارهای پاییز که دلار طغیان کرد هنوز منتشر نشده است. با این حال، اگر نگاه کلی داشته باشیم، میتوان گفت که شاخصهای کلان اقتصادی در دوره سه ساله همتی، وضعیت نسبتاً باثباتتری نسبت به دوره طوفانی اخیر داشتهاند.
به نظر شما آیا همتی میتواند ترمز افزایش قیمت دلار را بکشد یا شرایط دشوارتر از آن است که با تغییر مدیریت اصلاح شود؟ نظرات خود را بنویسید.