حملات مستقیم و پایان یک تابو در جنگ ۱۲روزه؛ ورود آرام چین به بازی دفاعی خاورمیانه؟

به گزارش زومان، دو رسانه بین‌المللی طی روزهای اخیر روایت‌هایی تازه از وضعیت نظامی ایران و اسرائیل منتشر کرده‌اند؛ روایت‌هایی که بر اساس آن، پس از درگیری ۱۲روزه خرداد امسال، دو طرف سرگرم بازسازی و تقویت ظرفیت‌های تهاجمی و دفاعی خود هستند.

به نوشته یورِیشین تایمز، حملات مستقیم اسرائیل و آمریکا به خاک ایران در خرداد امسال، رویدادی که از زمان انقلاب ۱۳۵۷ بی‌سابقه بود، به‌عنوان نقطه عطفی در مناسبات دو طرف توصیف شده است.

این رسانه می‌نویسد از زمانی که این «خط قرمز تاریخی» شکسته شد، حمله مستقیم میان دو کشور دیگر یک تابو به شمار نمی‌رود و برخی مقام‌ها و تحلیلگران گفته‌اند که احتمال آغاز دور تازه‌ای از تنش، «تنها مسئله زمان» است.

در این روایت، بن‌بست کنونی مذاکرات هسته‌ای و باقی ماندن بخش قابل‌توجهی از ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران نیز در محاسبات اسرائیل به‌عنوان یک عامل تعیین‌کننده ذکر شده است.

در همین گزارش آمده است که جنگ ۱۲روزه خرداد، برای نخستین بار توان موشکی ایران را در یک مقیاس گسترده به نمایش گذاشت.

ایران طی آن درگیری بیش از پانصد موشک بالستیک شلیک کرد؛ موشک‌هایی که از لایه‌های پدافندی اسرائیل عبور کردند و به اهدافی در خاک این کشور اصابت کردند.

این رسانه می‌نویسد ایران اکنون در حال افزایش ظرفیت تولید چنین موشک‌هایی است و به نقل از علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بین‌المللی بحران، گفته شده که برخی تأسیسات موشکی ایران به‌طور شبانه‌روزی فعال هستند و تهران در صورت وقوع درگیری جدید، قصد دارد به‌جای حملات پراکنده، حجم بسیار بیشتری از موشک‌ها را در یک موج اولیه شلیک کند.

موشک‌های بالستیک، که با سرعت بالا در مسیر قوسی حرکت می‌کنند، برای هدف‌گیری پایگاه‌ها و زیرساخت‌های حیاتی در فواصل دور به‌کار می‌روند و افزایش ظرفیت آن‌ها می‌تواند ساختار دفاعی طرف مقابل را با چالش جدی مواجه کند.

در بخش دفاعی نیز به تقویت سامانه‌های بومی مانند «باور–۳۷۳» اشاره شده است؛ سامانه‌ای که برای رهگیری هواپیماها و برخی موشک‌های کروز و بالستیک طراحی شده و یکی از ستون‌های دفاع هوایی دوربرد ایران به شمار می‌آید.

گزارش‌های غربی همچنین می‌گویند ایران در بازسازی توان دفاعی و موشکی خود از کمک‌های خارجی نیز برخوردار بوده و از جمله، منابع اطلاعاتی اروپایی مدعی شده‌اند که محموله‌هایی از ماده «سدیم پرکلرات»، که برای تولید سوخت جامد موشک‌های میان‌بُرد استفاده می‌شود، از چین به ایران رسیده است. این ادعاها تاکنون از سوی تهران تأیید نشده است.

نشریه دیپلمات نیز در روایت جداگانه‌ای به موضوع رابطه دفاعی تهران و پکن پرداخته و نوشته است که به‌دلیل درگیری‌های روسیه در اوکراین و کاهش توان مسکو در تأمین سفارش‌های دفاعی، این پرسش مطرح شده که آیا چین در حال پر کردن بخشی از این خلأ است یا نه؟

در این گزارش نام چند سامانه چینی، از جمله جنگنده J-10C، سامانه دفاع هوایی HQ-9 و موشک ضدکشتی YJ-12 مطرح شده است.

جنگنده J-10C یک هواپیمای چندمنظوره نسل چهارم‌به‌بالاست که برای عملیات هوا‌به‌هوا و هوا‌به‌سطح استفاده می‌شود. HQ-9 یک سامانه دفاع هوایی دوربرد است و YJ-12 نیز موشکی ضدکشتی با سرعت بالا محسوب می‌شود.

مطرح‌شدن نام این تجهیزات در فضای تحلیلی به معنای قطعی بودن انتقال آن‌ها نیست، اما نشان می‌دهد که جایگاه چین در سناریوهای مربوط به آینده دفاعی ایران پررنگ‌تر شده است.

در سوی دیگر میدان، یورِیشین تایمز می‌نویسد اسرائیل و آمریکا نیز در حال بازسازی سریع ذخایر دفاعی خود هستند. این رسانه گزارش داده است که طی جنگ خرداد، حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد موشک‌های ورودی ایران رهگیری شد، اما همین سطح از دفاع حجم قابل‌توجهی از موشک‌های رهگیر اسرائیل و آمریکا را مصرف کرد. تنها چند روز پس از آغاز جنگ، برخی مقام‌های آمریکایی گفته‌اند که اسرائیل با کاهش محسوس ذخیره موشک‌های سامانه «پیکان» روبه‌رو شده بود و اپراتورهای سامانه THAAD نیز در مقابله با موج‌های موشکی ایران حجم زیادی از موشک‌های خود را شلیک کردند؛ به اندازه‌ای که بخشی از ذخایر استراتژیک آمریکا تحت فشار قرار گرفت.

این گزارش می‌افزاید که همین مسئله یکی از عوامل مؤثر در تصمیم‌گیری برای پایان دادن به جنگ ۱۲روزه بوده است.

به‌دنبال این اتفاق، وزارت دفاع اسرائیل قراردادهایی را برای افزایش سرعت تولید سامانه‌های پدافندی، از جمله موشک‌های پیکان، امضا کرده است و هم‌زمان توسعه سامانه «Arrow 4» و آزمایش سامانه تازه «Sky Sonic» را آغاز کرده است؛ سامانه‌ای که برای مقابله با تهدیدات هایپرسونیک طراحی شده و شرکت سازنده آن می‌گوید از توان مانور و سرعت بالایی برخوردار است.

بر اساس مجموع این روایت‌ها، هر دو طرف پس از درگیری خرداد در حال تقویت زیرساخت‌های نظامی خود هستند. ایران بر افزایش ظرفیت تهاجمی و توسعه پدافند بومی تأکید دارد و در تحلیل برخی رسانه‌ها، احتمال اتکا به ظرفیت‌های چین نیز افزایش یافته است. در مقابل، اسرائیل و آمریکا بر توسعه سامانه‌های دفاعی و افزایش عمق ذخایر رهگیر متمرکز شده‌اند.

اگرچه در هر دو گزارش از احتمال افزایش تنش سخن گفته شده، هیچ‌یک از آن‌ها وقوع درگیری جدید را قطعی فرض نمی‌کنند. روایت‌ها بیشتر بر «آماده‌سازی برای سناریوهای احتمالی» متمرکز است و نه پیش‌بینی قطعی از زمان یا ابعاد جنگ آینده.