پیام مهم ریاض به واشنگتن؛ بن‌سلمان خط قرمز کشید

به گزارش زومان، در حالی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، با خوش‌بینی از احتمال پیوستن عربستان سعودی به پیمان ابراهیم (Abraham Accords) سخن می‌گوید، ریاض موضع مشروط خود را به واشنگتن یادآوری کرده است: هیچ‌گونه عادی‌سازی روابط با اسرائیل بدون یک نقشه راه معتبر برای تشکیل کشور مستقل فلسطین صورت نخواهد گرفت.

دو منبع آگاه در حاشیه خلیج فارس به خبرگزاری رویترز گفته‌اند که عربستان از طریق کانال‌های دیپلماتیک به واشنگتن اطلاع داده که موضعش تغییری نکرده است.

هدف این اقدام، پرهیز از اشتباهات دیپلماتیک و اطمینان از هم‌سویی مواضع عربستان و آمریکا پیش از هرگونه اعلام عمومی است. یکی از منابع گفت هدف این است که در زمان یا پس از گفت‌وگوهای کاخ سفید در ۱۸ نوامبر هیچ ابهامی پیش نیاید.

این اولین سفر بن سلمان به واشنگتن پس از قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار منتقد، در سال ۱۳۹۷ (۲۰۱۸) است.

ترامپ پیش‌تر در ۱۴ آبان ۱۴۰۲ (۵ نوامبر ۲۰۲۳) ابراز امیدواری کرده بود که عربستان «به‌زودی» به امارات، بحرین و مراکش بپیوندد که در سال ۱۳۹۹ (۲۰۲۰) روابط خود را با اسرائیل عادی کردند. با این حال، آن توافق‌ها موضوع تشکیل کشور فلسطین را نادیده گرفته بودند؛ مسئله‌ای که برای عربستان، یک موضوع امنیت ملی و گره‌خورده با یکی از قدیمی‌ترین مناقشات منطقه است.

آنچنان که سعودی‌ها مدعی‌اند برای ریاض، به رسمیت شناختن اسرائیل چیزی فراتر از یک نقطه عطف دیپلماتیک است. بی‌اعتمادی بالای افکار عمومی جهان عرب به اسرائیل، به ویژه پس از حمله نظامی گسترده به غزه در پی عملیات حماس در ۱۵ مهر ۱۴۰۲ (۷ اکتبر ۲۰۲۳)، برداشتن چنین گامی را دشوارتر کرده است. منال رضوان، از مقامات وزارت خارجه عربستان، پیش‌تر خواستار خروج اسرائیل از غزه، استقرار نیروهای حافظ صلح بین‌المللی و بازگشت تشکیلات خودگردان فلسطین به این منطقه شده بود. به گفته او، این اقدامات برای تشکیل کشور فلسطین ضروری هستند.

با توجه به مخالفت سرسختانه بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، با تشکیل کشور فلسطین، مقامات سعودی هیچ چشم‌انداز فوری برای برآورده کردن خواسته ترامپ نمی‌بینند. پیشرفت در این زمینه به امتیازاتی بستگی دارد که نه واشنگتن و نه تل‌آویو در حال حاضر آماده ارائه آن نیستند.

در غیاب پیشرفت در مسیر عادی‌سازی، به نظر می‌رسد دستور کار اصلی دیدار ترامپ و بن‌سلمان بر یک موضوع دیگر متمرکز خواهد بود: یک پیمان دفاعی محوری. این توافق که همکاری‌های نظامی و سرمایه‌گذاری را هدف قرار داده، به دنبال تعریف دامنه حمایت نظامی آمریکا از حاکم بزرگترین صادرکننده نفت جهان است.

با این حال، این پیمان یک نسخه کوچک‌شده از آن چیزی است که ریاض در ابتدا به دنبالش بود. منابع آگاه می‌گویند این توافق، یک معاهده کامل و نیازمند تصویب کنگره (مشابه پیمان ناتو) نیست، بلکه بیشتر شبیه یک توافق اجرایی است. این مصالحه نشان می‌دهد که ریاض و واشنگتن در نبود پیشرفت در دو مسیر دیگر (عادی‌سازی و کشور فلسطین)، به یک توافق دفاعی محدود رضایت داده‌اند.

عبدالعزیز الصقر، رئیس مرکز تحقیقات خلیج فارس در عربستان، می‌گوید: «مذاکرات عربستان و آمریکا پس از تحولات غزه دچار یک تغییر بنیادین شده است. موضع عربستان روشن است: تأمین خواسته‌های امنیت ملی پادشاهی به شکل‌گیری موضع گسترده‌تر آن در قبال مسائل منطقه‌ای، از جمله حل مناقشه فلسطین و اسرائیل، کمک خواهد کرد.»

این پیمان محدود، همکاری در زمینه فناوری‌های پیشرفته، رزمایش‌های مشترک و تسریع فروش تسلیحات پیشرفته آمریکایی به عربستان را شامل می‌شود. اما در عین حال، احتمالاً با شروطی مانند محدود کردن روابط اقتصادی و فناوری رو به رشد ریاض با چین همراه خواهد بود.

به نظر شما آیا عربستان در نهایت روابط خود را با اسرائیل عادی خواهد کرد؟ دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.