اقتصاد در خط مقدم؛ تزریق دلار به کالای اساسی شتاب گرفت

تا پیش از هفته سوم خردادماه ۱۴۰۴، بانک مرکزی روال آرام و قابل پیش‌بینی را در تخصیص ارز به کالاهای اساسی در پیش گرفته بود. اعداد و ارقام، هر روز با آهنگی نسبتاً یکنواخت جابجا می‌شدند؛ به‌طور میانگین، روزی حدود ۲۵.۴ میلیون دلار برای تامین گندم، روغن، دارو و مایحتاج اصلی مردم به آن سوی مرزها می‌رفت. همه‌چیز طبق یک برنامه از پیش نوشته‌شده به نظر می‌رسید، اما تاریخ همواره پر از غافلگیری است.

سیاست ارزی ناگهان در ۲۳ خردادماه، با آغاز جنگ ۱۲ روزه، روندی متفاوت در پیش گرفت. در همان روز نخست، وقتی خبرها از درگیری نظامی حکایت داشتند، دستوری فوری از دفتر رئیس‌کل بانک مرکزی صادر شد: تخصیص یک میلیارد دلار برای تقویت ذخایر کالاهای اساسی کشور. این یک آژیر قرمز اقتصادی بود؛ پیامی روشن که نشان می‌داد در زمانه بحران، امنیت غذایی و دارویی در خط مقدم اولویت‌ها قرار می‌گیرد.

داده‌کاوی در گزارش‌های رسمی بانک مرکزی، پرده از یک تغییر استراتژی بزرگ برمی‌دارد. محاسبه آماری نشان می دهد که از ۲۳ خرداد همزمان با آغاز جنگ ۱۲ روزه تا دهم آبان‌ماه، میانگین تخصیص روزانه ارز به کالاهای اساسی و دارو با جهشی خیره‌کننده به ۴۷.۵ میلیون دلار رسیده است؛ یعنی تقریباً دو برابر دوران پیش از آغاز جنگ! این ارقام خشک و بی‌روح، در واقع داستان تلاش برای ساختن یک سپر دفاعی در برابر شوک‌های احتمالی ناشی از تنش‌های ژئوپلیتیک در بازار غذا و دارو بوده است.

بر اساس قانون بودجه امسال، دولت مکلف بود‌ه است تا پایان سال، معادل ۱۱ میلیارد یورو (تقریباً ماهانه یک میلیارد دلار) برای این منظور اختصاص دهد. اما گزارش اخیر بانک مرکزی که از تخصیص ۸ میلیارد و ۹۷۱ میلیون دلار تا حدود نیمه پاییز خبر می‌دهد، حاکی از آن است که دولت نه‌تنها از برنامه عقب نیست، بلکه با سرعتی بسیار بیشتر از تعهد خود حرکت کرده است. این شتاب‌زدگی حساب‌شده، حکایت از آن دارد که سیاست‌گذار اقتصادی برای سناریوهای بدبینانه خود را آماده کرده است.