نفس‌تنگی جمعی؛ تهران چهارمین شهر آلوده جهان
به گزارش زومان، داستان امروز تهران، قصه شهری است که در مه غلیظی از دود و آلاینده‌ها غرق شده؛ یک داستان تکراری که با هر بار سرد شدن هوا، تلخ‌تر از قبل روایت می‌شود و امروز این قصه تلخ به اوج خود رسیده است. بر اساس داده‌های شرکت سوئیسی IQAir در روزهای اخیر، تهران در رتبه چهارمین شهر بزرگ آلوده جهان قرار گرفته و شاخص کیفیت هوا (AQI) در محدوده 184، وضعیت را به «بسیار ناسالم» رسانده است.
این دیگر یک هشدار ساده نیست؛ این یک بحران تمام‌عیار است که نفس میلیون‌ها شهروند را به شماره انداخته و ریه‌ها را به میدان جنگی نابرابر با ذرات نامرئی PM2.5 تبدیل کرده است.
PM2.5 ذرات بسیار ریز معلق در هوا هستند که به‌قدری کوچک‌اند که می‌توانند وارد ریه‌ها شده و حتی به جریان خون نفوذ کنند؛ حدود سه درصد ضخامت یک تار موی انسان. این ذرات منجر به بیماری‌های قلبی-عروقی و تنفسی، سکته، سرطان ریه و COPD می‌شوند.
در حال حاضر کیفیت هوای ۲۰ ایستگاه در پایتخت در وضعیت قرمز قرار دارد و حتی یک نقطه از شهر هم هوای «قابل قبول» ندارد. در چنین شرایطی، وزارت بهداشت نیز با به صدا درآوردن زنگ خطر، خواستار دورکاری کارمندان و غیرحضوری شدن مدارس و دانشگاه‌ها شده است؛ مسکّن‌های موقتی برای دردی که ریشه‌هایش عمیق‌تر از آن است که با چند روز تعطیلی درمان شود.
اقتصاد دود: چرا هوای تهران به اینجا رسید؟
اما چرا تهران به این نقطه رسید؟ پاسخ را باید در اقتصاد جست‌وجو کرد. این حجم از آلودگی، تنها نتیجه وارونگی دما نیست؛ بلکه محصول تصمیمات و سیاست‌هایی است که در گذر زمان، سلامت را قربانی ملاحظات دیگر کرده‌اند. تحلیل‌ها نشان می‌دهد که چند عامل کلیدی، دست به دست هم داده‌اند تا این هیولای خاکستری را بر فراز شهر خلق کنند:
- انتخاب سوخت ارزان اما کشنده: تکیه نیروگاه‌ها بر سوخت‌های سنگین و مازوت، یکی از متهمان ردیف اول است. این یک انتخاب اقتصادی است که هزینه تولید برق را کاهش می‌دهد، اما هزینه پنهان آن، یعنی سلامت شهروندان را به شکلی سرسام‌آور بالا می‌برد.
- ارتش فرسوده خودروها: خیابان‌های شهر مملو از خودروهایی است که بسیاری از آن‌ها، به‌ویژه خودروهای دیزلی قدیمی، استانداردهای زیست‌محیطی را رعایت نمی‌کنند. نوسازی این ناوگان نیازمند سرمایه‌گذاری کلان است؛ سرمایه‌ای که نبود آن، به قیمت سلامت عمومی تمام می‌شود.
- صنایع محاصره‌کننده: استقرار صنایع و کارخانه‌ها در حومه و حتی داخل کلان‌شهر تهران، بدون نظارت کافی بر خروجی آلاینده‌ها، به طور مداوم به این بحران دامن می‌زند.
در نهایت، گرچه پیش‌بینی‌های هواشناسی از بهبود موقت کیفیت هوا با وزش باد یا بارش باران خبر می‌دهند، اما همه می‌دانیم که این یک درمان واقعی نیست. این تنها یک فرصت کوتاه برای نفس کشیدن است تا دور بعدی بحران از راه برسد. راه‌حل پایدار برای تهران، نه در تعطیلی‌های اضطراری، بلکه در بازنگری شجاعانه در سیاست‌های انرژی، حمل‌ونقل و صنعت نهفته است. در غیر این صورت، این شهر و شهروندانش همچنان باید هزینه‌های سنگین اقتصادی و جانی «اقتصاد دود» را بپردازند.
شما برای مقابله با آلودگی هوا چه راهکارهایی را پیشنهاد می‌کنید؟ نظرات خود را با ما در میان بگذارید.