پشت پرده مذاکرات برای بازگشت تلگرام؛ بازی بزرگ بر سر رفع فیلترینگ غول پیام‌رسان
جرقه‌ی این موج امیدواری، با اخباری زده شد که از راهروهای دولت به بیرون درز کرد. آنگونه که خبرگزاری مهر مدعی شده، وزارت ارتباطات به طور رسمی مذاکره با تلگرام و چند پلتفرم دیگر را آغاز کرده است.
این مذاکرات در حالی کلید خورده که همزمان، شایعاتی مبنی بر مخالفت قطعی کمیته فیلترینگ با بازگشایی تلگرام، اینستاگرام و یوتیوب در حال دست به دست شدن بود؛ شایعاتی که البته خبرگزاری فارس آن را رد کرده و تأکید می‌کند که هنوز تصمیم نهایی گرفته نشده است.
شش‌خوان بازگشت
اما به نظر می رسد رفع فیلتر تلگرام یک جاده‌ی هموار نیست. مسیر بازگشت تلگرام به ایران، از «شش‌خوان» می‌گذرد؛ شش شرطی که بر اساس مصوبه‌ی شورای عالی فضای مجازی در زمستان ۱۴۰۳ تعیین شده‌اند. این شروط عبارتند از: افزایش رضایت مردم، تقویت حکمرانی قانونمند، تأمین امنیت روانی جامعه، رعایت الزامات امنیت ملی، حفظ استقلال کشور و مهم‌تر از همه، عدم آسیب به سکوهای داخلی.
زلزله‌ای در اقتصاد دیجیتال
بی تردید این تصمیم فراتر از یک موضوع صرفاً فناورانه است؛ اگر یک توافقات میان ایران و تلگرام با توفیق همراه باشد به نظر می رسد تبعات اقتصادی نیز باید برای آن متصور بود.
آنچه در سال‌های فیلترینگ به مبحث پرتکرار میان منتقدان و حامیان فیلترینگ تبدیل شد، اقتصاد زیرزمینی و پرسود برای فروشندگان فیلترشکن‌ها بود که محصول اعمال گسترده سیاست فیلترینگ است و همزمان، میلیون‌ها کسب‌وکار کوچک و خانگی را که معیشت‌شان به این پلتفرم‌های فیلتر شده گره خورده، با چالشی بزرگ روبرو ساخت.
البته از منظر منتقدان فیلترینگ که حامیان این سیاست را گاه کاسبان فیلترینگ نیز می نامند رفع فیلتر تلگرام به تنهایی نمی تواند کسب و کار این کاسبان را کساد کند. اگرچه پلتفرم های محبوب دیگری همچنان فیلتر هستند اما در سوی دیگر ماجرا به نظر می رسد بازگشت تلگرام می‌تواند به معنای احیای هزاران شغل، شفافیت بیشتر در بازارهای آنلاین و کاهش هزینه‌های مردم برای دسترسی به شبکه ها و پلتفرم های مبتنی بر اینترنت باشد.
با این حال نکته ای دیگر نیز مورد سوال برخی کارشناسان است؛ آیا این بازگشت، به قیمت تضعیف پلتفرم‌های داخلی تمام خواهد شد؟ این یکی از همان شش شرطی است که تلگرام باید برای آن راه‌حلی ارائه دهد.
با این همه این اولین بار نیست که چنین وعده‌هایی به گوش می‌رسد. فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت، اخیراً برای چندمین بار وعده‌ی بررسی رفع فیلترینگ را تکرار کرد. او روز گذشته در اظهار نظری گفت: امیدواریم به نتایج مطلوبی در جهت تقویت انسجام اجتماعی برسیم.
این وعده، این پرسش را در ذهن ایجاد می‌کند: آیا این بار مذاکرات به نتیجه‌ای ملموس خواهد رسید؟
با این خبر که یک خبرگزاری از دولتی ها نقل کرده به نظر می رسد از منظر مقامات دولت ایران حالا توپ حالا در زمین تلگرام است. آیا پاول دورف و تیمش حاضر به پذیرش شروط شش‌گانه ایران خواهند شد؟
پرونده‌ی فیلترینگ تلگرام، که زمانی بسته‌شده به نظر می‌رسید، حالا دوباره باز شده است. میلیون‌ها کاربر و صاحب کسب‌وکار ایرانی منتظرند تا ببینند آیا قفل این دروازه دیجیتال بالاخره باز می‌شود یا همچنان باید از مسیرهای پر پیچ‌وخم فیلترشکن‌ها عبور کنند.
