سرمایهگذاری ۱۷ میلیوندلاری ایران در پنیر و چرم قزاقستان؛ آستانه چه امتیازی میدهد؟
سفر رسمی رئیسجمهور ایران، مسعود پزشکیان، به قزاقستان با محوریت موضوعات اقتصادی و توسعه همکاریهای تجاری برگزار شد؛ سفری که مقامات هر دو کشور آن را گامی عملی در جهت تقویت پیوندهای اقتصادی و کاهش فاصله میان برنامه و اجرا توصیف کردند.
رشد مبادلات و هدفگذاری سهمیلیارددلاری
مقامات ایران و قزاقستان اعلام کردند حجم تجارت دوجانبه در دهماهه نخست سال ۲۰۲۵ حدود ۴۰ درصد رشد کرده است. بر همین اساس، دو طرف هدفگذاری جدیدی برای رساندن مبادلات به ۳ میلیارد دلار در میانمدت تعیین کردند.
این آمار در بیانیههای رسمی امروز نیز تأیید شد و نشان میدهد مسیر میان تهران و آستانه، برخلاف رکود بخشی از تجارت منطقهای، در حال گسترش است.
سرمایهگذاریهای مستقیم ایران در قزاقستان؛ از صنایع غذایی تا چرم
طبق گزارش آکوردا — دفتر ریاستجمهوری قزاقستان — سرمایهگذاران ایرانی طی سال ۲۰۲۵ حدود ۱۷.۸ میلیون دلار سرمایه مستقیم در این کشور وارد کردهاند. دو پروژه مشخص که مورد اشاره قرار گرفته شامل موارد زیر است:
- کارخانه تولید پنیر در استان آلماتی
- مجتمع پردازش چرم در منطقه قزاقستان غربی
این الگوی سرمایهگذاری نشان میدهد تهران تلاش دارد فراتر از تجارت سنتی، در زنجیرههای تولید مستقر در خاک قزاقستان نیز حضور داشته باشد؛ مدلی که بهویژه برای دسترسی به بازار اوراسیا اهمیت دارد.
قزاقستان: آمادگی برای عرضه ۲۰۰ میلیون دلار کالا به ایران
رئیسجمهور توکایف اعلام کرد کشورش آماده است حداقل ۲۰۰ میلیون دلار کالا به بازار ایران عرضه کند.
این عدد — که امروز نیز در رسانههای رسمی تکرار شد — شامل محصولات کشاورزی، نهادههای صنعتی و ماشینآلات سبک است؛ کالاهایی که میتواند سبد وارداتی ایران از قزاقستان را متنوعتر کند.
توکایف همچنین از تأسیس «خانه تجارت قزاقستان» در تهران حمایت کرد؛ نهادی که نقش آن معرفی محصولات قزاقی، تسهیل ملاقاتهای تجاری و کاهش هزینه یافتن شرکای ایرانی عنوان شده است.
ترانزیت و کریدورهای حملونقل؛ محور مهم گفتوگوها
در بخش حملونقل، دو کشور بر تسریع پروژههای زیر تأکید کردند:
- توسعه کریدور بینالمللی شمال–جنوب
- بهبود مسیر ریلی قزاقستان–ترکمنستان–ایران
طبق آمار رسمی منتشرشده، حجم حملونقل در این مسیرها طی ده ماه نخست ۲۰۲۵ ۵۳ درصد افزایش یافته است. این رشد در شرایطی رخ میدهد که بازار حملونقل منطقهای پس از جنگ اوکراین و تغییر مسیرهای تجاری، در حال بازآرایی است.
تفاهمنامهها و چارچوبهای حقوقی تازه
در جریان سفر، چند سند همکاری در حوزههای حملونقل، تدارکات، سلامت، فرهنگ، همکاری رسانهای و امور حقوقی به امضا رسید. مقامهای دو طرف تأکید کردند که اجرای این توافقها—و نه صرفاً امضای آنها—برای رسیدن به اهداف تجاری ضروری است.
در بخش حقوقی نیز بر ظرفیت توافقنامه تجارت آزاد ایران و اتحادیه اوراسیا تأکید شد؛ توافقی که قزاقستان عضو کلیدی آن است و از ابتدای ۲۰۲۵ وارد فاز اجرایی گستردهتری شده است.
جایگاه سفر در معادلات منطقهای
تحلیلگران آسیای مرکزی این سفر را بخشی از تلاش ایران برای بازتعریف روابط اقتصادی با همسایگان شمالی میدانند. قزاقستان نیز در سالهای اخیر بهدنبال کاهش وابستگی تجاری به چند شریک سنتی و تنوعبخشی به مسیرهای لجستیکی بوده است.
در این چارچوب، همکاری با ایران — بهواسطه دسترسی به خلیج فارس و شبکه بندری جنوب — برای آستانه اهمیت راهبردی دارد.
جمعبندی: سفر با محور اجرا، نه تشریفات
اگرچه سفرهای دیپلماتیک معمولاً با تیترهایی در سطح سیاسی همراه هستند، اما این سفر بیش از آنکه جنبه تشریفاتی داشته باشد، بر پروژههای عملیاتی، سرمایهگذاری مشخص و ایجاد نهادهای پشتیبان تجارت متمرکز بود.
موفقیت طرحهایی مانند کارخانه پنیر و مجتمع چرم یا گسترش مسیرهای ترانزیتی، آزمون واقعی این همکاریها در ماهها و سالهای آینده خواهد بود—آزمونی که نتیجه آن بسته به نحوه اجرا، میتواند مسیر حضور کسبوکارهای ایرانی در آسیای مرکزی و دسترسی بازارهای قزاقستان به خلیج فارس را شکل دهد.