خداحافظی با ۱۰ میلیارد اسکناس و سلام به «قِران»

به گزارش زومان، دسته اسکناس در جیب‌مان سنگینی می‌کند، اما ارزشش چطور؟ سال‌هاست که صفرهای روی پول ملی، بیش از آنکه نشانه‌ ثروت باشند، روایتی از تورم انباشته و پیچیدگی حساب‌وکتاب‌های روزمره شده‌اند. اما این داستان بلند، سرانجام به نقطه‌ عطف خود رسید. با ابلاغ قانون «اصلاح بند «الف» ماده (۵۸) قانون بانک مرکزی» توسط مسعود پزشکیان، پروژه حذف چهار صفر از پول ملی پس از نزدیک به دو دهه فراز و نشیب، رسماً وارد فاز اجرایی شد. رویایی که از سال ۱۳۸۶ در راهروهای اقتصادی کشور زمزمه می‌شد، حالا یک برنامه‌ ۵ ساله با تاریخ شروع و پایان مشخص است.

این مصوبه که تأیید شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام را نیز دریافت کرده، به بانک مرکزی اجازه می‌دهد تا سرانجام دستی به سر و روی واحد پولی کشور بکشد. اما این تغییر بزرگ چگونه و در چه زمانی اتفاق خواهد افتاد؟

بانک مرکزی برای این جراحی بزرگ اقتصادی، یک نقشه راه دقیق و زمان‌بندی شده دارد که در دو فاز اصلی اجرا خواهد شد:

• فاز اول (دوره آماده‌سازی - دو سال): این دو سال، دوره‌ کار در پشت صحنه است. بانک مرکزی موظف است تمام زیرساخت‌های فنی، حقوقی و اجرایی را آماده کند. از طراحی اسکناس‌ها و سکه‌های جدید گرفته تا به‌روزرسانی نرم‌افزارهای بانکی و اطلاع‌رسانی گسترده به مردم، همه چیز در این دوره پایه‌ریزی می‌شود.
• فاز دوم (دوره گذار - سه سال): در این مرحله، ریال جدید وارد بازار می‌شود، اما ریال قدیم هنوز اعتبار دارد. به مدت سه سال، هر دو پول به طور همزمان در گردش خواهند بود تا مردم، کسب‌وکارها و بانک‌ها به آرامی با چهره‌ جدید پول ملی خو بگیرند. پس از این دوره، اسکناس‌های فعلی برای همیشه از چرخه خارج می‌شوند.

برای مدیریت این فرآیند پیچیده، قرار است «ستاد ملی اصلاح پول ملی» با حضور مقامات ارشد کشور تشکیل شود. به گفته محمد شیریجیان، معاون سیاست‌گذاری پولی بانک مرکزی، این ستاد بر عملکرد کمیته‌های تخصصی نظارت خواهد کرد تا همه چیز طبق برنامه پیش برود.

یکی از بزرگترین چالش‌های این طرح، مدیریت بیش از ۱۰ میلیارد و ۴۰۰ میلیون قطعه اسکناس در گردش است. چاپ، نگهداری و امحای این حجم از پول، هزینه‌ سرسام‌آوری دارد. با اجرای طرح جدید، نه تنها در این هزینه‌ها صرفه‌جویی می‌شود، بلکه مبادلات روزمره نیز ساده‌تر خواهد شد.

نکته جالب در قانون جدید، بازگشت یک نام آشناست. در حالی که واحد اصلی پول همچنان «ریال» باقی می‌ماند، برای پول خرد یک جزء فرعی جدید با نام «قِران» تعریف شده است. بر این اساس، هر ۱ ریال جدید برابر با ۱۰۰ قِران خواهد بود. این تصمیم، ضمن حفظ ساختار اصلی، به احیای واحدهای پولی کوچکتر کمک می‌کند.

این مهم‌ترین سوالی است که در ذهن مردم شکل می‌گیرد. مقامات بانک مرکزی صادقانه پاسخ می‌دهند: خیر، این طرح مستقیماً تورم را کاهش نمی‌دهد. در واقع، حذف صفر یک اقدام ساختاری و روانی است، نه یک سیاست ضدتورمی. هدف اصلی، احیای جایگاه ریال است که سال‌هاست از مبادلات روزمره مردم حذف شده و فقط در اسناد رسمی کاربرد دارد. این کار حسابداری را شفاف‌تر، حمل پول را آسان‌تر و بار روانی ناشی از اعداد بزرگ را کمتر می‌کند.

تجربه جهانی نیز همین را می‌گوید. کشورهایی مانند ترکیه، برزیل و رومانی که این مسیر را پیموده‌اند، به ما نشان می‌دهند که موفقیت این طرح در گروی اجرای همزمان سیاست‌های دیگر است. کارشناسان معتقدند اگر حذف صفر با کنترل پایدار تورم، انضباط مالی دولت و اصلاح نظام بانکی همراه شود، می‌تواند به کارایی بیشتر اقتصاد کمک کند. در غیر این صورت، این خطر وجود دارد که صفرها پس از مدتی دوباره بازگردند. حالا باید منتظر ماند و دید که این جراحی بزرگ، آیا به بهبود حال اقتصاد ایران منجر خواهد شد یا تنها یک تغییر چهره‌ی موقتی خواهد بود.

حذف چهار صفر از پول ملی چه تأثیری بر زندگی روزمره شما خواهد داشت؟ نظرات خود را با ما در میان بگذارید.