کارت زرد یا قرمز به «ملل»؟
به گزارش زومان، هنوز جوهر خبر انحلال بانک آینده و انتقال آن به بانک ملی خشک نشده بود که خبری مشابه، این بار از راهروهای موسسه اعتباری ملل به گوش رسید: بانک مرکزی هیئت‌مدیره این موسسه را عزل و یک هیئت سرپرستی را برای مدیریت آن منصوب کرده است.
براساس آنچه خبرگزاری فارس به نقل از یک منبع آگاه اعلام کرده است، «ناترازی مالی در مؤسسه مالی و اعتباری ملل و همچنین سرمایه‌گذاری‌های غیرقانونی این مؤسسه در حوزه املاک و بنگاه‌داری عامل عزل هیات مدیره این موسسه است.»
این اتفاقات، تصویر بانک آینده را در ذهن بسیاری زنده می‌کند. بانک آینده نیز به دلایلی چون «ناترازی شدید مالی» و «مطالبات مشکوک‌الوصول» از ادامه مسیر بازماند و سپرده‌ها و دارایی‌هایش به بانک ملی منتقل شد.
یک زنگ خطر، نه لزوماً پایان کار
اما آیا عزل هیئت‌مدیره یک بانک یا موسسه مالی همواره به انحلال یا ادغام آن ختم می‌شود؟ طبق ماده ۳۰ قانون جدید بانک مرکزی، این بانک می‌تواند در موارد تخلف، ناترازی مالی، یا سرمایه‌گذاری‌های غیرقانونی، هیئت مدیره را عزل و یک هیئت سرپرستی یا مدیر گزیر (برای فرآیند انحلال یا اصلاح) تعیین کند. این اقدامات که سابقه آن به دهه‌های گذشته بازمی‌شود، از سال ۱۳۹۵ شدت بیشتری گرفته و برای بانک‌هایی مانند آینده و موسساتی چون ثامن‌الحجج نیز اجرا شده است.
بررسی‌های زومان نشان می‌دهد که این اقدام بانک مرکزی، پیش از آنکه حکم نهایی باشد، به مثابه یک زنگ خطر جدی عمل می‌کند. در واقع، بانک مرکزی پس از عدم توفیق یک بانک در بهبود شرایط و رفع ناترازی، تصمیم به انحلال یا ادغام می‌گیرد. بنابراین، عزل هیئت‌مدیره آخرین هشدار برای اصلاح مسیر است.
در جدول زیر روند ورود بانک مرکزی به معضل ناترازی بانک های کشور و نتیجه و جزئیات آن پرداخته شده است.
سال | بانک/مؤسسه | جزئیات تغییر | دلیل اصلی | نتیجه |
|---|---|---|---|---|
۱۳۹۵ | موسسه مالی ثامن الحجج | عزل مدیران و تعیین هیئت سرپرستی توسط بانک مرکزی؛ انتقال مدیریت برای اصلاح | تخلفات در جذب سپرده با نرخ‌های بالا، ناترازی شدید و سرمایه‌گذاری‌های پرریسک | انحلال موسسه ثامن الحجج |
1398 | موسسه نور | عزل هیات مدیره | عدم صلاحیت هیئت مدیره از سوی بانک مرکزی | ادامه فعالیت |
۱۳۹۸ | بانک آینده | عزل هیئت مدیره سابق و نصب مدیران جدید توسط بانک مرکزی؛ ادامه نظارت تا ۱۴۰۲ | زیان انباشته ۱۷ هزار میلیارد تومانی و تخلفات سهامداران | ادامه فعالیت |
۱۴۰۲ | موسسه نور | انتقال کامل سپرده‌ها، دارایی‌ها، تسهیلات، کارکنان و شعب موسسه اعتباری نور به بانک ملی | ناترازی در ترازنامه و بدهی‌های قابل توجه این موسسه به سپرده‌گذاران و بانک مرکزی | انحلال موسسه نور |
۱۴۰۲ | بانک آینده | نصب هیئت مدیره جدید توسط بانک مرکزی؛ جایگزینی مدیران قبلی | اختلافات داخلی و عدم اصلاح ناترازی؛ افزایش زیان به ۱۵۲ هزار میلیارد تومان | ادامه فعالیت |
۱۴۰۴ | بانک آینده | احضار و تفهیم اتهام به مدیران سابق منصوب بانک مرکزی (به دستور قوه قضائیه) و ادغام با بانک ملی | مشارکت در تضییع اموال عمومی و کلاهبرداری (بررسی صورت‌های مالی نشان‌دهنده جهش زیان در دوره مدیریت بانک مرکزی) | انحلال بانک آینده |
روند ورود بانک مرکزی به ناترازی بانک‌ها
زنگ خطری که باید جدی گرفت
هر گاه بیشتر از آنکه درآمد داشته باشی، خرج کنی دچار ناترازی می‌شوی. در مورد بانک‌ها هم همین است. وقتی یک بانک بیش از توانش تعهد ایجاد می‌کند، در سرمایه‌گذاری‌های پرریسک و غیرقانونی وارد می‌شود و نمی‌تواند بدهی‌های خود را بپردازد، مانند یک عضو بیمار، کل بدنه اقتصاد کشور را ضعیف می‌کند. در چنین موقعیتی است که نگهبان بانکی کشور، یعنی بانک مرکزی وارد عمل باید شود تا از سرایت بحران به دیگر بخش‌ها جلوگیری کند. به زبان ساده، اگر این ناترازی به دیگر بخش‌ها برسد، از جیب آنها هم می‌خورد و به شکل تورم، جیب کل مردم ایران را کوچک‌تر می‌کند، چون به هر حال این ناترازی باید از منبعی تامین شود.
هشدار بانک مرکزی به 5 بانک ناتراز
اما این هشدارها تنها به ملل محدود نمی‌شود. بر اساس گزارش‌های رسمی، پنج بانک دیگر همچنان از شاخص نرمال کفایت سرمایه پایین‌تر هستند و در معرض خطر قرار دارند. برخی منابع خبری از بانک سرمایه، بانک دی، بانک سپه و بانک ایران‌زمین به‌عنوان بانک‌های ناترازی نام برده‌اند که در صورت عدم اصلاح ساختار، احتمال ورودشان به فرآیند گزیر در آینده نزدیک وجود دارد.