اقتصاد پس از جنگ: کدام بخش زانو زد، کدام بخش ایستاد؟

صدای پدافندها خاموش شده و گرد و غبار جنگ ۱۲ روزه فرونشسته است، اما لرزه‌های آن هنوز در ستون‌های اقتصاد حس می‌شود. گزارش جدید مرکز آمار ایران از تولید ناخالص داخلی (GDP) در تابستان، تصویری دقیق از این پس‌لرزه‌ها به دست می‌دهد؛ تصویری که نشان می‌دهد در بحبوحه درگیری، نبض یک بخش کلیدی اقتصاد کشور کُند شده است.

اقتصاد ایران در تابستان امسال، در مقایسه با تابستان سال گذشته، تنها ۰.۳ درصد رشد کرد. این عدد، که به سختی از صفر فاصله گرفته، خود گویای یک سکون نگران‌کننده است. اما داستان اصلی در مقایسه عملکرد فصل تابستان با بهار نهفته است؛ جایی که می‌توان اثر مستقیم شوک ناشی از جنگ را ردیابی کرد.

گزارش جدید مرکز آمار ایران نشان می‌دهد در میان تمام بخش‌های اقتصادی، این گروه «واسطه‌گری‌های مالی» بود که در تابستان نسبت به بهار، با کاهش حجم ارزش افزوده واقعی (بدون در نظر گرفتن تورم) مواجه شد.

 ردپای ملموس این موضوع را می‌توان در تراکنش‌های بانکی پیدا کرد. آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد میانگین تعداد تراکنش‌های شاپرک در تابستان 1404 نسبت به تابستان سال گذشته حدود 7 درصد افت داشته است. علاوه بر آن، شاخص کل بورس تهران نیز در سه ماهه دوم سال در حدود 16 درصد افت کرده است .

اما در سوی دیگر میدان، بخش‌هایی بودند که در برابر این طوفان مقاومت کردند. جالب‌ترین نکته، افزایش ارزش افزوده در گروه «استخراج نفت و گاز طبیعی» است. این آمار نشان می‌دهد که جنگ ۱۲ روزه نتوانسته است بر شاهرگ اصلی تولید نفت ایران اثر منفی بگذارد و این بخش استراتژیک به فعالیت خود ادامه داده است.

در کنار نفت، بخش خدمات نیز در مجموع توانست رشد حجم ارزش افزوده را تجربه کند. به نظر می‌رسد در حالی که بازارهای مالی در شوک جنگ فرو رفته بودند، چرخ‌های تولید نفت و ارائه خدمات، هرچند آهسته، اما همچنان می‌چرخید. این دوگانگی نشان می‌دهد که اثر یک شوک ژئوپلیتیک بر پیکره اقتصاد، یکسان و همه‌گیر نیست و هر بخش، بسته به ماهیت خود، واکنشی متفاوت به بحران نشان می‌دهد.

به نظر شما آثار این نااطمینانی در ماه‌های آینده چگونه در اقتصاد نمایان خواهد شد؟