فروپاشی اینترنت؛ آیا برای خاموشی بعدی آماده‌اید؟
به گزارش زومان، یک روز عادی در اکتبر ۲۰۲۵. بچه‌ها در بریتانیا با عصبانیت به صفحه خاموش بازی محبوبشان، رُوبلاکْس (Roblox)، خیره شده‌اند. کارمندان در سراسر جهان نمی‌توانند وارد جلسات ویدیویی Zoom شوند و مهندسان در هند مجبورند جشن دیوالی را نیمه‌کاره رها کنند تا یک بحران جهانی را مدیریت کنند. مقصر کیست؟ یک باگ نرم‌افزاری کوچک در یکی از مراکز داده شرکت آمازون. این داستان، که بارها و بارها با نام‌های مختلف تکرار شده، دیگر یک اتفاق نادر نیست؛ بلکه هشداری جدی است درباره زیرساخت دنیای مدرن ما.
شاید عجیب به نظر برسد که چطور مشکل در یک شرکت می‌تواند چنین دومینوی ویرانگری را به راه بیندازد. پاسخ در سفری است که اینترنت از یک شبکه غیرمتمرکز به یک اکوسیستم تحت سلطه چند غول فناوری طی کرده است. روزگاری شرکت‌ها سرورهای خود را در زیرزمین دفترشان نگهداری می‌کردند. مثل این بود که هر خانه‌ای ژنراتور برق خودش را داشته باشد. اما ظهور رایانش ابری (Cloud Computing) همه چیز را تغییر داد.
براساس گزارش بلومبرگ، شرکت آمازون، که بیشتر به عنوان یک فروشگاه آنلاین شناخته می‌شد، متوجه شد که می‌تواند زیرساخت‌های عظیم و پیچیده کامپیوتری خود را به شرکت‌های دیگر «اجاره» دهد. این ایده آنقدر موفق بود که خیلی زود (Amazon Web Services) آمازون وب سرویسز، مایکروسافت آژور (Microsoft Azure) و گوگل کلاد (Google Cloud) به نیروگاه‌های اصلی اینترنت تبدیل شدند.
امروزه، در کشوری مانند بریتانیا، بیش از ۷۰ درصد از بازار رایانش ابری در دست آمازون و مایکروسافت است. این یعنی بخش بزرگی از وب‌سایت‌ها، اپلیکیشن‌ها و خدماتی که روزانه استفاده می‌کنیم، روی سرورهای همین چند شرکت اجرا می‌شوند.
خانه پوشالی دیجیتال
این تمرکز، یک پاشنه آشیل بزرگ ساخته است. حالا یک نقص فنی، یک کابل فرسوده یا حتی داغ شدن بیش از حد یک مرکز داده می‌تواند بخش‌های وسیعی از اینترنت را از کار بیندازد. خاطره جولای ۲۰۲۴ و به‌روزرسانی فاجعه‌بار شرکت امنیت سایبری کراوداسترایک (CrowdStrike) هنوز زنده است. یک آپدیت معیوب که از طریق فضای ابری به طور همزمان برای میلیون‌ها کامپیوتر ارسال شد، صفحه آبی مرگ را برای سیستم‌های حیاتی در فرودگاه‌ها، بانک‌ها و سازمان‌های بزرگ به ارمغان آورد و هرج‌ومرجی جهانی ایجاد کرد.
این غول‌های فناوری که به هایپر اسکِیلِرز (Hyperscalers) معروفند، با مدل‌های تجاری خود، تغییر سرویس‌دهنده را برای کسب‌وکارها بسیار پرهزینه و دشوار کرده‌اند. در نتیجه، شرکت‌ها در این اکوسیستم زندانی می‌شوند و ریسک وابستگی به یک نقطه شکست، روزبه‌روز بیشتر می‌شود.
برای شرکت‌ها، راه حل در پیش‌بینی بحران و داشتن استراتژی‌های پشتیبان است؛ مانند استفاده از چند سرویس‌دهنده ابری به طور همزمان. اما برای ما، کاربران عادی، کار زیادی از دستمان برنمی‌آید جز انتظار.
شاید این خاموشی‌های گاه‌به‌گاه، فرصتی باشد تا از صفحه‌نمایش‌ها فاصله بگیریم، کمی در دنیای واقعی قدم بزنیم و به این زیرساخت پیچیده و شگفت‌انگیز فکر کنیم که بیشتر اوقات، به شکلی معجزه‌آسا کار می‌کند.