هوش مصنوعی زود پیر میشود؟ نگرانی تازه غولهای فناوری درباره سوددهی
غولهای فناوری جهان در حال اجرای یکی از بزرگترین موجهای سرمایهگذاری تاریخ اقتصاد دیجیتال هستند. اما همزمان، یک پرسش فنی و مالی بهتدریج به کانون توجه تحلیلگران منتقل شده است: زیرساختهای هوش مصنوعی تا چه مدت واقعاً ارزش اقتصادی خود را حفظ میکنند؟
عددی که بحث را جدی میکند
بر اساس گزارشهای تحلیلی، شرکتهای بزرگ فناوری تنها در سال جاری میلادی حدود ۴۰۰ میلیارد دلار صرف مخارج سرمایهای مرتبط با هوش مصنوعی کردهاند؛ هزینههایی که عمدتاً به ساخت مراکز داده، تأمین برق و خرید تراشههای پیشرفته پردازشی اختصاص یافته است.
منبع: گزارش تحلیلی شبکه خبری CNN
در همین حال، هفت شرکت بزرگ فناوری که در ادبیات بازار سرمایه آمریکا به «هفت شگفتانگیز» معروف شدهاند، حدود ۳۵ درصد ارزش کل شاخص S&P 500 را در اختیار دارند؛ تمرکزی که باعث میشود هر تردید درباره پایداری سرمایهگذاریهای هوش مصنوعی، به موضوعی فراتر از یک بحث فناورانه تبدیل شود.
«هفت شگفتانگیز» چه شرکتهایی هستند؟
این عنوان به هفت غول فناوری اشاره دارد که طی سالهای اخیر موتور اصلی رشد بورس آمریکا بودهاند:
- اپل (Apple)
- مایکروسافت (Microsoft)
- آلفابت، شرکت مادر گوگل (Alphabet)
- آمازون (Amazon)
- متا، مالک فیسبوک و اینستاگرام (Meta)
- انویدیا (Nvidia)
- تسلا (Tesla)
بخش عمده سرمایهگذاریهای سنگین در حوزه هوش مصنوعی دقیقاً توسط همین شرکتها انجام میشود.
مسئله کجاست؟ عمر کوتاه زیرساخت
کارشناسان صنعت نیمههادی اعتقاد دارند: تراشههای مورد استفاده در آموزش مدلهای پیشرفته هوش مصنوعی معمولاً ۱۸ ماه تا سه سال عمر اقتصادی دارند. پس از این دوره، یا بهدلیل فشار حرارتی و فرسودگی از کارایی میافتند یا در برابر نسلهای جدید، ادامه استفاده از آنها صرفه اقتصادی ندارد.
این در حالی است که پردازندههای مورد استفاده در مراکز داده سنتی معمولاً هر پنج تا هفت سال یکبار تعویض میشوند.
همین تفاوت، منشأ نگرانی اصلی است: سرمایهگذاریها سنگین و فوریاند، اما زیرساختها زود مستهلک میشوند.
مدیران بزرگ چه میگویند؟
مایکروسافت: مدیریت ریسک همزمانی:
ساتیا نادلا (Satya Nadella)، مدیرعامل مایکروسافت، در یک مصاحبه پادکستی اعلام کرده است که این شرکت سرمایهگذاریهای زیرساختی خود را بهصورت زمانبندیشده انجام میدهد تا تراشههای مراکز داده بهطور همزمان منسوخ نشوند.
منبع: گزارش CNN
این اظهارنظر بهعنوان نشانهای از پذیرش ریسک «استهلاک همزمان» زیرساختهای هوش مصنوعی تفسیر شده است.
انویدیا: افزایش عمر از مسیر نرمافزار
کولت کرس (Colette Kress)، مدیر مالی انویدیا، در نشست رسمی گزارش مالی این شرکت گفته است تراشههایی که شش سال پیش عرضه شدهاند، همچنان با ظرفیت بالا در حال استفاده هستند؛ موضوعی که او آن را نتیجه توسعه نرمافزارهای اختصاصی انویدیا دانسته است.
OpenAI: وابستگی مدل کسبوکار به عمر تراشه
سارا فرایر (Sarah Friar)، مدیر مالی OpenAI، ماه گذشته گفته است آینده مدل کسبوکار این شرکت به این بستگی دارد که تراشههای پیشرفته «سه سال، چهار سال، پنج سال یا حتی بیشتر» دوام بیاورند.
این اظهارنظر بعداً از سوی OpenAI تعدیل شد.
منبع: گزارش CNN
آیا این نگرانیها به معنای «حباب هوش مصنوعی» است؟
برخی تحلیلگران بازار، از جمله مایکل بری (Michael Burry) — سرمایهگذار شناختهشده و منتقد حبابهای مالی — هشدار دادهاند که بخشی از سرمایهگذاریهای انجامشده در حوزه هوش مصنوعی بر پایه برآوردهای بیشازحد خوشبینانه از عمر اقتصادی زیرساختها صورت گرفته است.
با این حال، تفاوت مهمی میان این دوره و حباب داتکام وجود دارد. در آن دوره، زیرساختهایی مانند کابلهای فیبر نوری حتی پس از ترکیدن حباب نیز قابل استفاده باقی ماندند. اما در حوزه هوش مصنوعی، بدون سرمایهگذاری مستمر در نسلهای جدید تراشه، مراکز داده بهسرعت کارایی خود را از دست میدهند.
پرسشی بزرگ درباره هوش مصنوعی
گزارشهای معتبر نشان میدهد نگرانی درباره آینده اقتصادی سرمایهگذاریهای هوش مصنوعی واقعی، مستند و مورد بحث در بالاترین سطوح مدیریتی است. با این حال، هنوز اجماعی وجود ندارد که این روند الزاماً به ترکیدن یک حباب منجر شود.
آنچه روشن است، این است که آینده هوش مصنوعی نهفقط به پیشرفت الگوریتمها، بلکه به نسبت میان سرعت درآمدزایی و سرعت استهلاک زیرساخت وابسته است؛ نسبتی که پاسخ قطعی آن هنوز روشن نیست.