بمب آبی چین؛ راز سد مخفی پکن در هیمیالیا فاش شد
به گزارش زومان، در قلب هیمالیا، جایی که رودخانه خروشان یارلونگ تسانگپو یک پیچ عظیم و دراماتیک میسازد، داستانی از قدرت، بلندپروازی و خطری بزرگ در حال نوشته شدن است. اینجا، در «خم بزرگ»، چین در سکوت و پنهانکاری، یکی از جاهطلبانهترین و بحثبرانگیزترین پروژههای مهندسی تاریخ را پیش میبرد: یک سیستم برقآبی ۱۶۸ میلیارد دلاری که قرار است سه برابر سد غولپیکر «سهدره» برق تولید کند. این پروژه، فصلی جدید در کتاب قدرتنمایی پکن است؛ فصلی که میتواند همزمان راه حلی برای بحران انرژی و مقدمهای برای یک فاجعه زیستمحیطی و ژئوپلیتیکی باشد.
این روایت تنها یک گمانهزنی نیست و آنطور که سی ان ان روایت کرده است؛ تصاویر ماهوارهای، اسناد شرکتی و پستهای شبکههای اجتماعی نشان میدهند که عملیات ساختوساز در این منطقه دورافتاده با سرعت در جریان است. جادهها عریض میشوند، پلها ساخته میشوند و روستاها جابهجا میشوند تا راه برای هیولایی باز شود که میتواند توازن قدرت در منطقه را برای همیشه تغییر دهد.
رویای انرژی پاک یا کابوس یک «بمب آبی»؟
رهبر چین، شی جینپینگ، این پروژه را یک ضرورت برای امنیت ملی خوانده است. در عصری که خودروهای برقی جادهها را تسخیر کردهاند و هوش مصنوعی تشنه انرژی است، چین به دنبال یک منبع برق نامحدود و پاک است تا از زغالسنگ فاصله بگیرد. طرح مهندسی این پروژه شبیه یک داستان علمی-تخیلی است: ایجاد تونلهایی عظیم در دل کوه برای هدایت بخشی از رودخانه و استفاده از یک افت ارتفاع ۲۰۰۰ متری برای تولید برق. این شاهکار مهندسی، به چین این امکان را میدهد که شریان حیاتی آب در منطقهای معروف به «برج آب آسیا» را کنترل کند.
اما این قدرتنمایی هزینههای گزافی دارد. در پاییندست این رودخانه، در هند و بنگلادش، دهها میلیون انسان برای کشاورزی و ماهیگیری به جریان آب وابستهاند. رسانههای هندی با وحشت از این پروژه به عنوان یک «بمب آبی» بالقوه یاد میکنند.
آنها نگرانند که پکن بتواند با باز و بسته کردن دریچههای سد، در پاییندست سیلهای ویرانگر ایجاد کند یا خشکسالی به بار آورد. برایان آیلر، مدیر برنامه انرژی و آب در مرکز استیمسون، این سیستم را چنین توصیف میکند:
«این پیچیدهترین و نوآورانهترین سیستم سدسازی است که سیاره ما به خود دیده. در عین حال، پرریسکترین و بالقوه خطرناکترین آنها نیز هست.»
اشکهای دره عمیق: قربانیان خاموش پروژه
این پروژه نه تنها معادلات سیاسی، که قلب یک اکوسیستم بکر و زندگی مردمان بومی را نیز هدف گرفته است. «خم بزرگ» یارلونگ تسانگپو، عمیقترین دره جهان و خانه جنگلهای کهن، درختان سرو صدها ساله و گونههای در خطر انقراضی چون ببر بنگال، پلنگ ابری و پاندای قرمز است. ساخت چنین سازه عظیمی در این منطقه حفاظتشده، زخمی عمیق بر پیکر طبیعت خواهد بود.
اما قربانیان اصلی، انسانها هستند. دهها هزار نفر از اقوام بومی مونپا و لهوبا، که نسلها در این سرزمین زیستهاند، مجبور به ترک خانههای اجدادی خود شدهاند. ویدئوهای منتشرشده در شبکههای اجتماعی، کاروانهایی از کامیونها را نشان میدهد که روستاییان را با پرچمهای چین و بنرهایی با شعار «شکرگزار جابهجایی، در آغوش زندگی نو» به سکونتگاههای جدید، نزدیک مرز پرتنش با هند، منتقل میکنند. زنی که در حال جابهجایی بود، با اندوه در صفحه اجتماعی خود نوشت: «در جابهجایی، آدمها و وسایل میروند، اما خاطرات جا میمانند.»
مسابقه سدسازی در بام دنیا
در حالی که چین اصرار دارد که این پروژه به نفع همه است و با همسایگان خود در ارتباط است، پنهانکاری گسترده پیرامون آن، نگرانیها را دوچندان کرده است. این اقدام چین، هند را نیز به تکاپو انداخته تا پروژههای سدسازی خود را در همان رودخانه تسریع کند. کارشناسان هشدار میدهند که یک «مسابقه سدسازی» میان دو قدرت هستهای در منطقهای که از نظر لرزهخیزی فعال است، میتواند به یک فاجعه ختم شود.
اژدهای چین در هیمالیا بیدار شده است. این غول مهندسی، نمادی از تواناییهای فنی و عطش سیریناپذیر پکن برای انرژی و کنترل است. اما سوال بزرگ این است که آیا جهان میتواند هزینه این بلندپروازی را بپردازد؟ پاسخی که آینده محیط زیست، صلح منطقهای و زندگی میلیونها انسان به آن گره خورده است.
آیا بلندپروازیهای چین در حوزه انرژی، تهدیدی برای صلح و محیط زیست جهانی است؟ نظر خود را با ما در میان بگذارید.