هدیه ۷ میلیونی دولت به هر ایرانی که هرگز به دستتان نرسید!

به گزارش زومان، مرکز مبادله ارز و طلا، نحوه تقسیم کیک ارزی کشور را منتشر کرده است. گزارش این مرکز می‌گوید که از ابتدای سال تا 26 آبان ماه، 36.8 میلیارد دلار خرج ارزی کشور بوده است. البته این تنها خرج رسمی است و هزینه‌های قاچاق منعکس نمی‌شود. نحوه تقسیم کیک به چه شکل بوده؟ کدام بخش‌ها ارز بیشتری برده‌اند و حجم سوبسید ارزی توزیع شده، به چه شکل بوده است؟

یک چهارم کیک، برای کالاهای اساسی و دارو با نرخ 28,500 تومان کنار گذاشته شد. در واقع دولت با صرف عمده درآمدهای ارزی خود برای واردات کالاهای اساسی و دارو، از یک درآمد بزرگ گذشت تا بتواند از اقشار کم‌درآمد جامعه حمایت کند.

اگر دولت در بازار مبادله، درآمدهای نفتی را آب می‌کرد چقدر درآمد داشت؟ میانگین موزون نرخ دلار در مرکز مبادله و ارز در سال جاری در حدود 70 هزار تومان بوده است. اگر دولت دلارهای خود را با این نرخ می‌فروخت، 40 هزار تومان در هر دلار بیشتر بدست می‌آورد؛ این یعنی دولت می‌توانست مجموعا بیش از 380 همت درآمد ریالی جدید ایجاد کند.

به زبان دیگر می‌توان گفت که دولت 380 همت خرج کرد تا رفاه ما تامین شود، یعنی نفری 4 میلیون و 500 هزار تومان امسال به طور نامرعی به ما داد! البته اگر این را فقط به نصف جمعیت می‌داد می‌شد نفری 9 میلیون تومان. حتی اگر به 30 درصد پایین جامعه می‌داد، ماهی بیش از یک میلیون تومان دستشان می‌آمد تا هر طور که صلاح می‌دانند، خرج کنند.

تازه این در حالی است که نرخ مرکز مبادله، نرخی رانتی است؛ کدام صراف در بازار ارز به شما دلار 70 هزار تومانی می‌دهد که واردکنندگان در مرکز مبادله می‌توانند بدست بیاورند؟ اگر دولت با قوانین اقتصاد سر جنگ نمی‌داشت و دلارها را در بازار آزاد می‌فروخت، درآمد جدیدش تا 600 همت بالا می‌رفت. در این حالت قدرتش را داشت که 7 میلیون تومان به هر ایرانی یارانه نقدی دهد. البته می‌توانست به نیمه پایین جامعه این یارانه را بدهد و نیمه دیگر را صرف فرضا واردات اتوبوس برقی کند، صرف ساخت جاده کند، یا کسری بودجه را پوشش دهد تا مجبور نباشد باز به بانک‌ها مراجعه کند و از سپرده‌های مردم قرض کند! در نهایت هم بدترین سناریو ممکن را اجرایی کند و از بانک مرکزی وام بگیرد؛ چون وقتی از بانک مرکزی وام می‌گیرد شبیه این است که از همه ما پول گرفته، با این تفاوت که این پولی که از ما گرفته را هیچوقت پس نخواهد داد.

تازه این ماجرا یک روی دیگر هم دارد؛ احتمالا اگر دولت در بازار آزاد ارز می‌فروخت، اصلا دلار به این عددها نمی‌رسید، چون سمت عرضه تقویت می‌شد. شاید یارانه‌ای که به ما می‌داد هم کمتر بود، اما در عوض هر شب همه استرس نرخ دلار را نداشتند و انتظارات تورمی کنترل می‌شد و تورم خوراکی‌ها هم عدد دیگری بود.

شاید فکر کنید که تنها این واردکنندگان کالاهای اساسی از رانت ارزی برخوردار بودند تا قیمت مواد غذایی کنترل شود، اما نه! عجله نکنید! هر واردکننده رسمی یک جایزه ارزی داشته است.

اگر در صرافی‌ها قیمت خیلی بالا پایین شد، عوضش در مرکز مبادله امن و امان بود، نوسان ارزی هیچ ارتباطی با بازار آزاد نداشت! دلار که در مرکز مبادله در ابتدای سال 68 هزار و 740 تومان بود، تا همین امروز به حدود 71 هزار و 500 تومان رسید! بله درست خواندید، حتی 3 هزار تومان هم بالا نرفت، انگار مرکز مبادله‌ی سوئیس است! تنها 4 درصد رشد در نزدیک به 8 ماه ثبت شده است.

در همین بازه زمانی، قیمت کالاها و خدماتی که هر روز با آنها سروکار داریم، تا آخر مهر ماه 27 درصد رشد کرده است. واردکنندگان در مرکز مبادله به طور میانگین دلار را 70 هزار تومان خریده‌اند، در حالیکه در کمتر روزی از سال 1404 در کف بازار ارز می‌شد دلار زیر صد هزار تومان پیدا کرد. یعنی هر دلار با تخفیف 30 هزار تومانی به واردکنندگان داده می‌شد. دقیقتر صحبت کنیم؛ میانگین نرخ ارز در بازار رسمی در حدود 96 هزار تومان بوده است.

چقدر دلار با نرخ تخفیفی رد و بدل شد؟ 26.4 میلیارد دلار. یعنی در حدود 800 همت سوبسید در این جا هم توزیع شد. سهم صنایع حمل و نقل و خودرو هم در این بین بیشتر از سایر بخش‌ها بود، 5.5 میلیارد دلار آنها گرفتند، به عبارتی 150 همت رانت تا قطعات خودرو و صنعت خودرو متاثر از نرخ دلار نشود، نشد؟ حجم رانت توزیع شده در بخش‌های مختلف را می‌توانید در جدول زیر ببینید.