عینک جادویی اقتصاددانان: ارزش واقعی دلار ۱۳۰ هزاری چقدر است؟

عددی که این روزها از دلار می خوانید عجیب است؛ ۱۳۰ هزار تومان. قلبتان تندتر می‌زند. تردید پشت این رقم اما دلهره‌آورتر از خود آن است. التهاب بیشتری دارد. زمان فروش است یا خرید؟ دلار کم خواهد شد یا زیاد؟ در این فضای مه آلود یک شاخص می‌تواند عصای دست باشد.

تصور کنید یک عینک جادویی دارید. عینکی که وقتی به چشم می‌زنید، غبار تورم ایران و آمریکا را کنار می‌زند و به شما می‌گوید نسبت واقعی و بدون بزک دلار و ریال چقدر است. اقتصاددانان به این عینک جادویی می‌گویند دلار حقیقی. این شاخص، قیمت دلار آزاد را برمی‌دارد و با مقایسه‌ی نرخ تورم ما و آمریکا، قدرت خرید واقعی آن را در طول زمان به ما نشان می‌دهد. چرا این کار مهم است؟ چون ریال شما هر روز به دلیل تورم داخلی آب می‌رود و دلار هم به دلیل تورم در آمریکا. دلار حقیقی این دو فرسایش را در نظر می‌گیرد تا بگوید اگر هیچ تورمی در کار نبود، نسبت این دو ارز چگونه حرکت می‌کند.

این عینک جادویی به ما نشان می‌دهد که بلندترین قله‌ی دلار حقیقی در ۵۰ سال گذشته، در مهر ماه سال ۱۳۹۹ با عددی حدودا برابر با ۳۷ هزار و ۲۰۰ فتح شد. یک رکورد تاریخی. دومین قله‌ی بلند هم همین اواخر، در اسفند ۱۴۰۳ با عددی نزدیک به ۳۴ هزار و ۱۷۰ تومان ثبت شد. این اعداد، محدوده‌ی خطر و سقف روانی بازار در نیم قرن اخیر بوده‌اند. دلار حقیقی در آن مقاطع فریاد می‌زد که به گران‌ترین حالت ممکن رسیده بود و پس از آن، بازار برای مدتی آرام گرفت. هر بار که نمودار دلار حقیقی به این قله‌ها نزدیک شده، مثل یک زنگ خطر عمل کرده و به سرمایه‌گذاران هشدار داده که هیجان خرید به اوج خود رسیده است.

حالا برگردیم به امروز. شما و دلاری که به ۱۳۰ هزار تومان رسیده. وقتی این عدد را در فرمول دلار حقیقی می‌گذاریم و تورم ایران و آمریکا را حساب می‌کنیم، نتیجه تکان‌دهنده است. دلار حقیقی به مرز ۳۶ هزار تومان می‌رسد!

البته این عدد با دو فرض مهم به دست می آید. تورم ماهانه آمریکا در این سه ماه برابر با 0.2 درصد باشد( میانگین این اواخر) و تورم ماهانه ایران در آذر ماه برابر با 3 درصد. کمتر از این دو ماه اخیر.

حالا این دلار به ما می گوید شما احتمالا در حال تجربه‌ی دومین نقطه‌ی اوج تاریخی قیمت دلار در ۵۰ سال گذشته هستید. این یعنی فشاری که امروز روی قدرت خرید شماست، تقریباً به اندازه‌ی شدیدترین فشار اقتصادی در مهرماه ۹۹ است. انگار تاریخ در حال تکرار شدن است و شما درست در مرکز این تکرار ایستاده‌اید.

این یعنی چه؟ یعنی اگر قرار باشد همان سقف تاریخی مهر ۱۳۹۹ دوباره تکرار شود، قیمت دلار اسمی می‌تواند تا مرز ۱۳۴ هزار تومان بالا برود. تحلیلگران می‌گویند عبور از این سقف روانی سخت است، اما اگر این اتفاق بیفتد، یعنی وارد یک دنیای جدید و ناشناخته در قیمت‌ دلار شده‌ایم؛ یک پارادایم جدید.

حالا شما در این نقطه‌ی عطف تاریخی ایستاده‌اید؛ هر تغییری که رخ دهد یک پایش در اقتصاد ایران است و پای دیگرش در اقتصاد آمریکا. حالا به نظر شما آیا بازار به سقف تاریخی خود احترام می‌گذارد یا همچون مهر 99 وارد فاز جدیدی می‌شود؟