صندلی داغ بانک مرکزی؛ فرزین رکورد گرانی دلار را شکست!
انگلیسیها یک افسانه دارند درباره دیوی به اسم گرندل؛ دیوی که هر شب به قصر پادشاه حمله میکرد و قربانی میگرفت. بازار ارز، برای صندلی ریاست بانک مرکزی، خیلی شبیه همین گرندل است. هر از چند گاهی کسی روی این صندلی مینشیند، اما اگر نوسان دلار از یک حدی بالاتر برود، قربانی بعدی خودِ رئیس کل است.
در ده سال گذشته، پنج نفر به ریاست بانک مرکزی رسیدهاند و اغلب آنها پیش از پایان دوره کنار رفتهاند. اولین قربانی این دهه ولیالله سیف بود. او کارش را با دلار حدود ۳ هزار و ۱۰۰ تومان شروع کرد. چهار سال تقریباً همین حوالی ماند، اما با خروج ترامپ از برجام، طوفان آمد. دلار تا حوالی ۹ هزار تومان بالا رفت؛ یعنی تقریباً ۱۹۹ درصد. هزینه این جهش پای او نوشته شد و از کار کنار رفت.
بعد از سیف، عبدالناصر همتی آمد. در دوره همتی، دلار از حوالی ۹ هزار تومان رسید به محدوده ۲۲ تا ۲۴ هزار تومان؛ یعنی نزدیک به ۱۵۹ درصد. کنار رفتنش مستقیم به ارز گره نخورد، اما الگو یکبار دیگر تکرار شد.
بعد از یک دوره گذار کوتاه، اکبر کمیجانی و بعد علی صالحآبادی روی این صندلی نشستند. اما بهار مدیریتی علی صالحآبادی خیلی زود خزان شد. دلار از حدود ۲۸ هزار تومان رسید به بالای ۴۰ هزار تومان؛ یعنی افزایشی در حد ۵۳ درصد. شکستن مرز ۴۰ هزار تومان، پایان کارش بود.
بعد از صالحآبادی، محمدرضا فرزین با شعار تثبیت آمد بانک مرکزی. در دوره او، دلار از محدوده ۴۵ هزار تومان رسید به حوالی ۱۳۰ هزار تومان؛ یعنی تقریباً ۲۱۰ درصد افزایش. اما اینجا داستان کمی فرق کرد. در بازار یک سؤال مدام میچرخد: «فرزین پشتش به کجا گرم است که با این همه نوسان، هنوز روی این صندلی نشسته؟» تا امروز، با وجود سنگینترین نوسان ارزی در این دهه، این صندلی قربانی تازه نداده است.
گرچه الان پیکان انتقادها سمت رئیس کل بانک مرکزی است، اما تجربه گذشته نشان میدهد که در اغلب موارد، برکناری رئیس کل بیشتر یک ابزار سیاسی بوده؛ برای اینکه موقتاً آب بریزند روی آتش بازار. آبی که تقریباً هیچوقت مسئله را از ریشه حل نکرده است.
دلار در ایران شبیه افسانه گرندل است؛ با این تفاوت که آنجا آدم میخورد و اینجا رئیس کل. در افسانهها، گرندل بالاخره شکست خورد؛ نه با جادو، نه با عوض کردن نگهبان قصر، بلکه با شجاعتِ پذیرفتن واقعیت. اینجا هم دلار با قربانی گرفتن آرام نمیشود؛ فقط وقتی مهار میشود که واقعیت پذیرفته شود.
به نظر شما تغییر رئیس بانک مرکزی میتواند تلاطم بازار ارز را کنترل کند؟ دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.