خرید خودرو با ضرر؟ کورس بازار آزاد و کارخانه!
فرض کنید ماه‌هاست پول پس‌انداز کرده‌اید تا یک MVM ایکس کراس دنده‌ای صفر کیلومتر، را بخرید. با شنیدن خبرهای همیشگی از بازار خودرو، خودتان را برای یک نبرد تمام‌عیار آماده کرده‌اید؛ نبردی که در آن قیمت بازار همیشه چند پله بالاتر از قیمت کارخانه می‌ایستد و باید برای خرید، مبلغی بیشتر از نرخ مصوب بپردازید. اما وقتی گوشی را برمی‌دارید و شروع به جستجو می‌کنید، با واقعیتی عجیب روبه‌رو می‌شوید؛ واقعیتی که تاحدودی معادلات ذهنی شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
بررسی داده‌های به‌دست‌آمده از حدود ۱۵۰ آگهی فروش MVM X-Cross دنده‌ای در تهران نشان می‌دهد که این بازار پر از شگفتی است. در هفته میانی آبان، میانگین قیمتی که فروشندگان برای این خودرو طلب کرده‌اند، به ۱ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان رسیده است. البته پرتکرارترین قیمتی که در معاملات دیده شده، کمی پایین‌تر و در مرز ۱ میلیارد و ۳۸۰ میلیون تومان بوده است. اما این قیمت ها تا قیمت کارخانه چقدر فاصله دارد؟
شکاف ۴۰۰ میلیونی و معمای خودروهای صفر
در اردیبهشت‌ماه، قیمت کارخانه این خودرو فقط ۱ میلیارد و ۶۲ میلیون تومان بود. البته کارخانه پس از آن دیگر فروشی نداشته، اما با یک حساب سرانگشتی و مقایسه با مدل اتومات، می‌شود حدس زد که قیمت کارخانه‌ای این خودرو در حال حاضر باید حدود ۱ میلیارد و ۲۵۰ میلیون تومان باشد. این یعنی بازار برای تحویل فوری این خودرو، چیزی حدود ۱۰ تا ۱۲ درصد پول بیشتر از خریدار می‌خواهد؛ هزینه‌ای برای نایستادن در صف‌های طولانی ثبت‌نام و ریسک تاخیر.
سردرگمی خریدار زمانی بیشتر می‌شود که به عمق آگهی‌های خودروهای صفر کیلومتر نگاه می‌کند. در این بازار کوچک، قیمت‌ها از یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان شروع می‌شد و تا یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان هم می‌رسید. این یعنی یک اختلاف قیمت ۴۰۰ میلیون تومانی برای یک محصول کاملاً یکسان! چطور ممکن است یک فروشنده حاضر باشد خودروی صفر خود را ۴۰۰ میلیون تومان ارزان‌تر از دیگری بفروشد؟ این شکاف عمیق، نشان از یک بازار آشفته، غیرشفاف و هیجانی دارد؛ بازاری که در آن قیمت نه بر اساس یک منطق واحد، که بر اساس نیاز فوری فروشنده یا صبر و طمع خریدار تعیین می‌شود.
در این میان، خریدار نگاهی هم به بازار خودروهای کارکرده می‌اندازد. شاید خرید یک مدل کم‌کارکرد منطقی‌تر باشد. داده‌ها نشان می‌دهند که میانگین قیمت خودروهای کارکرده (با کارکردی از هزار تا چهارصد هزار کیلومتر) در همان بازه زمانی، حدود ۷۹۰ میلیون تومان بوده است. این سقوط قیمت شدید نسبت به مدل صفر، جذابیت گزینه‌ی دست دوم را بیشتر می‌کند، اما همزمان این سؤال را هم پررنگ‌تر می‌سازد: چرا بازار مدل صفر این خودرو تا این حد متناقض و عجیب رفتار می‌کند؟