ایران و هند؛ دوستان قدیمی، شرکای جدید/ نقشه راه تجارت در شرق ترسیم شد؟

به گزارش زومان، روابط ایران و هند فراتر از چارچوب‌های متعارف دیپلماسی است. این روابط، گفت‌وگویی پیوسته میان دو تمدن کهن را نمایندگی می‌کند که ریشه در زادگاه فرهنگی مشترکی در سپیده‌دم تاریخ بشر دارند؛.بسیار پیش‌تر از آن‌که قبایل آریایی از هم جدا شوند ـ گروهی در فلات ایران ساکن شوند و گروهی دیگر در دشت‌های حاصلخیز سند و گَنگ ـ آنان به زبان‌هایی هم‌خانواده سخن می‌گفتند، از اسطوره‌هایی مشابه الهام می‌گرفتند و جهان‌بینی مشترکی داشتند.

آنطور که سایت «هندو» روایت کرده است، در گذر سده‌ها و با وجود تحولات سیاسی، این پیوند تمدنی ذخیره‌ای عمیق از اعتماد و فهم فرهنگی را میان دو ملت ایجاد کرده است؛ پیوندی که هرگز به‌طور کامل، حتی در دوره‌های فاصله و آشوب، گسسته نشده است.

این پیوند تاریخی شاید در هیچ‌جا به اندازه حضور ماندگار زبان فارسی در شبه‌قاره هند نمود نداشته باشد. هند برای قرن‌ها فارسی را در آغوش گرفت؛ نه فقط به‌عنوان یک زبان، بلکه به‌مثابه ظرفی برای هنر، دیپلماسی و شعر.

اما در دنیای امروز، نوستالژی به‌تنهایی نمی‌تواند روابط دوجانبه را حفظ کند. خوشبختانه، تحولات ژئوپلیتیکی و نیازهای اقتصادی، تهران و دهلی‌نو را بیش از هر زمان دیگری به یکدیگر نزدیک کرده است. در شرایطی که نظم جهانی به سوی چندقطبی شدن حرکت می‌کند، محور ایران–هند می‌تواند نقشی راهبردی در شکل‌دهی به ثبات منطقه‌ای و معماری اقتصادی ایفا کند.

امنیت انرژی همچنان یکی از ارکان اصلی روابط است. هند، به‌عنوان یکی از سریع‌ترین اقتصادهای در حال رشد جهان، برای تأمین سوخت صنایع خود به‌طور قابل توجهی به نفت و گاز وابسته است. ایران با برخورداری از ذخایر عظیم هیدروکربنی، شریک طبیعی هند برای تأمین نیازهای بلندمدت انرژی به شمار می‌رود.

شاید مهم‌ترین عرصه همکاری، حوزه حمل‌ونقل و اتصال منطقه‌ای باشد. مشارکت هند در توسعه بندر چابهار نشان‌دهنده اهمیت راهبردی این دروازه دریایی برای هر دو کشور است. در کنار آن، ایران حلقه‌ای کلیدی در کریدور بین‌المللی حمل‌ونقل شمال–جنوب (INSTC) به‌شمار می‌آید؛ مسیر چندوجهی که هند را از طریق ایران به روسیه و شمال اروپا متصل می‌کند. این کریدور در مقایسه با مسیر سنتی کانال سوئز، حدود ۴۰ درصد کوتاه‌تر و ۳۰ درصد مقرون‌به‌صرفه‌تر است و مزیت رقابتی مهمی برای دو کشور در تجارت اوراسیایی ایجاد می‌کند.

فراتر از تجارت، ایران و هند دغدغه‌های مشترکی در حوزه امنیت منطقه‌ای دارند. گسترش افراط‌گرایی و تروریسم در غرب و جنوب آسیا تهدیدی برای هر دو کشور است و همکاری‌های اطلاعاتی، هرچند غیرعلنی، به یکی از پایه‌های ضروری روابط دوجانبه تبدیل شده است.

البته چالش‌ها همچنان پابرجاست. در طول تاریخ، فشارهای طرف‌های ثالث بر مسیر روابط تأثیر گذاشته‌اند. با این حال، هند غالباً با اولویت دادن به منافع ملی خود و با احتیاط راهبردی، این پیچیدگی‌ها را مدیریت کرده است. در دوره‌ای که با جابه‌جایی مراکز قدرت و خیزش آسیا همراه است، تقویت سازوکارهای مالی انعطاف‌پذیر ـ مانند تجارت با ارزهای محلی ـ برای کاهش آسیب‌پذیری در برابر محدودیت‌های خارجی ضروری به نظر می‌رسد.

ایران و هند را می‌توان «یک روح در دو کالبد» توصیف کرد؛ ملت‌هایی پیوندخورده با تاریخ، غنی‌شده با فرهنگ، و مکمل یکدیگر به‌واسطه جغرافیا. اگر روزگاری جاده ابریشم و زبان فارسی پل ارتباطی میان آن‌ها بود، امروز همکاری‌های انرژی، مقابله با تروریسم و اتصال راهبردی ترانزیتی، ستون‌های جدید این شراکت را شکل می‌دهند.

در آستانه هفتاد و پنجمین سالگرد روابط دیپلماتیک، زمان آن فرا رسیده که تهران و دهلی‌نو حسن نیت تاریخی را به یک اتحاد جسورانه و آینده‌نگر تبدیل کنند. احیای این شراکت نه‌تنها رفاه مردم دو کشور را افزایش می‌دهد، بلکه می‌تواند لنگری برای ثبات در چشم‌انداز پرتلاطم غرب آسیا باشد.

اکنون زمان آن است که ایران و هند، با تکیه بر میراث مشترک و منافع متقابل، آینده‌ای مشارکتی، تاب‌آور و مستقل را طراحی کنند؛ آینده‌ای که پژواک سمفونی کهن تمدن‌ها را که هنوز آن‌ها را به هم پیوند می‌دهد، در خود داشته باشد.

نظر شما درباره آینده اقتصادی ایران و هند چیست؟ دیدگاه خود را بنویسید.