سال طوفانی تعرفههای ترامپ گذشت؛ جهان در ۲۰۲۶ جان سالم به در میبرد؟
به گزارش زومان، سال ۲۰۲۵ با بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید و آغاز یک جنگ تجاری همراه شد؛ چرا که رئیس جمهور آمریکا قلم را برداشت و با چند امضا، تعرفههایی بر واردات وضع کرد که تجارت جهانی را به لرزه درآورد. انگار کسی یک سنگ بزرگ در برکه آرام اقتصاد جهانی انداخته باشد؛ موجهایش همه جا را گرفت و بازارهای مالی را متلاطم کرد.
براساس آنچه رویترز روایت کرده است، سیاستهای تجاری او ـ و واکنش جهانی به آنها ـ در سال ۲۰۲۶ نیز در کانون توجه خواهد بود، اما با چالشهای بزرگی روبهرو است.
در ۲۰۲۵ چه اتفاقی افتاد؟
طبق برآورد «ییل باجت لب»، اقدامات ترامپ که در مجموع با هدف احیای پایه تولیدی رو به افول آمریکا انجام شد، میانگین نرخ تعرفه را از کمتر از ۳ درصد در پایان ۲۰۲۴ به نزدیک ۱۷ درصد رساند و این عوارض اکنون ماهانه حدود ۳۰ میلیارد دلار درآمد برای خزانهداری آمریکا ایجاد میکند.
این تعرفهها رهبران جهان را واداشت برای گرفتن نرخهای پایینتر به واشنگتن بشتابند؛ اغلب در ازای تعهد به سرمایهگذاریهای چند ده میلیارد دلاری در آمریکا. توافقهای چارچوبی با مجموعهای از شرکای بزرگ تجاری از جمله اتحادیه اروپا، بریتانیا، سوئیس، ژاپن، کره جنوبی، ویتنام و دیگران حاصل شد، اما بهطور قابل توجهی، توافق نهایی با چین ـ با وجود چندین دور مذاکره و دیدار رودررو میان ترامپ و شی جینپینگ ـ همچنان به سرانجام نرسیده است.
در همین حال، مازاد تجاری چین با وجود تعرفههای ترامپ از مرز یک تریلیون دلار عبور کرد؛ زیرا پکن توانست وابستگی خود به آمریکا را کاهش دهد، بخش تولیدیاش را در زنجیره ارزش بالاتر ببرد و از اهرم بهدستآمده در حوزه عناصر نادر خاکی ـ که نهادههایی حیاتی برای زیرساخت امنیتی غرب هستند ـ برای مقابله با فشار آمریکا و اروپا جهت مهار مازاد خود استفاده کند.
آنچه بهطور قابل توجهی رخ نداد، فاجعه اقتصادی و تورم بالایی بود که انبوهی از اقتصاددانان پیشبینی میکردند در پی تعرفههای ترامپ اتفاق بیفتد.
اقتصاد آمریکا در سهماهه نخست سال، در پی هجوم برای واردات پیش از اجراییشدن تعرفهها، اندکی منقبض شد، اما خیلی زود بازگشت و به لطف رونق عظیم سرمایهگذاری در هوش مصنوعی و مصرف مقاوم خانوارها، همچنان با نرخی بالاتر از روند معمول رشد میکند.
صندوق بینالمللی پول نیز در ماههای پس از اعلام تعرفههای «روز رهایی» ترامپ در آوریل، با فروکشکردن عدمقطعیت و رسیدن به توافقها برای کاهش نرخهای اولیه، دو بار چشمانداز رشد جهانی را افزایش داد.
در ۲۰۲۶ به چه باید نگاه کرد و چرا مهم است؟
یکی از ابهامهای بزرگ برای ۲۰۲۶ این است که آیا بسیاری از تعرفههای ترامپ پابرجا میمانند یا نه. چالش حقوقی علیه مبنای تازهای که او آن را تعرفههای «متقابل» بر کالاهای کشورهای مختلف نامیده و همچنین عوارض اعمالشده بر چین، کانادا و مکزیک به بهانه ورود فنتانیل به آمریکا، اواخر ۲۰۲۵ در دیوان عالی آمریکا مطرح شد و انتظار میرود اوایل ۲۰۲۶ رأی آن صادر شود.
دولت ترامپ اصرار دارد که در صورت شکست، میتواند به اختیارات قانونی دیگری برای حفظ تعرفهها متوسل شود. اما این مسیرها دستوپاگیرتر و اغلب محدودتر هستند؛ بنابراین شکست در دیوان عالی میتواند به بازنگری در توافقهای انجامشده یا آغاز دورهای تازه از عدمقطعیت درباره سرنوشت تعرفهها منجر شود.
یکی از پرسشهای کلیدی ۲۰۲۶ این است که آیا اروپا سرانجام از تعرفهها یا ابزارهای دیگر برای رسیدگی به آنچه برخی مقامهایش «عدمتوازن» در روابط تجاری چین و اتحادیه اروپا مینامند، استفاده خواهد کرد یا نه؟
تلاشها برای نهاییکردن توافق آمریکا و چین نیز اهمیت زیادی دارد. آتشبس لرزانی که در مذاکرات امسال به دست آمد، در نیمه دوم ۲۰۲۶ منقضی میشود و قرار است ترامپ و شی جینپینگ بهطور موقت دو بار در طول سال با هم دیدار کنند.
و در نهایت، توافق تجارت آزاد با دو شریک بزرگ تجاری آمریکا ـ کانادا و مکزیک ـ در ۲۰۲۶ بازبینی میشود، در حالی که مشخص نیست ترامپ اجازه خواهد داد این پیمان منقضی شود یا تلاش میکند آن را مطابق میل خود بازطراحی کند؟
تحلیلگران چه میگویند؟
کریس ایگو، مدیر سرمایهگذاری ارشد «کور اینوستمنتز» و رئیس مؤسسه سرمایهگذاری در شرکت AXA، در یک نشست چشمانداز ۲۰۲۶ گفت:
«به نظر میرسد دولت از سختترین موضع خود درباره تعرفهها عقبنشینی میکند تا بخشی از مشکلات تورمی و قیمتی را کاهش دهد. بنابراین نگرانی بازارها کمتر شده است. اگر تعرفهها کاهش یابند یا دستکم بیشتر افزایش نیابند، میتواند اندکی به چشمانداز تورم کمک کند.»
او افزود: در آستانه انتخابات میاندورهای اواخر سال، «یک جنگ تجاری تقابلی با چین مناسب نخواهد بود؛ یک توافق از نظر سیاسی و اقتصادی برای چشمانداز آمریکا بهتر است.»
به نظر شما در نبرد تجاری غولهای اقتصادی جهان، کدام طرف در سال ۲۰۲۶ دست بالا را خواهد داشت؟ نظرات خود را با ما در میان بگذارید.