دلار به چه کسی میرسد؟ پیام بانک مرکزی به کوچک و بزرگ بازار ارز
به گزارش زومان، بانک مرکزی برای مهار نوسانات ارزی، نسخه جدید خود را نوشته؛ نسخهای که این بار در آن نه از ارزپاشی گسترده خبری هست و نه از رها کردن بازار؛ سیاستگذار پولی مجموعهای از تصمیمات «عملیاتی و ساختاری» را روی میز گذاشته که گویا قصدش تغییر کامل زمین بازی است.
جزئیات این نقشه جدید بانک مرکزی در اظهارات محمد شیریجیان، معاون سیاستگذاری پولی این بانک آمده؛ بسته سیاستی که او بهعنوان راهکاری برای «ثباتبخشی به بازار ارز» نام میبرد.
در این گزارش اهداف و تاکتیکهای بانک مرکزی در این بسته سیاستی را به زبان ساده تشریح میکنیم.
اولویت دریافت ارز مشخص شد
نخستین و مهمترین تغییر، بازطراحی نظام تخصیص ارز است. بانک مرکزی میگوید دیگر هر ثبت سفارشی در اولویت دریافت ارز نیست.
«موضوع بازنگری و بازآرایی جدید نظام بودجهبندی تخصیص و تأمین ارز با اولویت تخصیص و تأمین ارز برای بنگاهها و فعالان اقتصادی ارزآور در دستور کار قرار گرفت.»- محمد شیریجیان، معاون سیاستگذاری پولی بانک مرکزی
این جمله یک پیام روشن دارد: دلارهای محدود کشور باید به دست کسانی برسد که برای کشور ارزآوری میکنند. چه کسانی؟
- صادرکنندگان
- تولیدکنندگان
- بنگاه ارزآور
بانک مرکزی به طور ضمنی میگوید ارز باید خرج فعالیتی شود که در آینده، ارز بیشتری به کشور بازمیگرداند. به عبارتی بانک مرکزی میخواهد به مصرفکننده نهایی یا واسطهها در این زمینه «نه» بگوید. البته روی دیگری این پیام هم این است که ارز به اندازه کافی وجود ندارد؛ که البته اگر سیاستگذار به این واقعیت تن دهد یک قدم رو به جلو است.
صف دلار کوتاهتر میشود؟
از سوی دیگر، یکی از دردهای مزمن برای فعالان اقتصادی، فاصله طولانی میان «تخصیص» تا «تأمین» ارز است؛ فاصلهای که گاه ماهها طول میکشد و بسیاری را به بازار آزاد سوق میدهد. حالا بانک مرکزی وعده داده که این صف را کوتاه میکند.
کاهش این فاصله زمانی، بهویژه در تالار دوم و برای متقاضیان خرد (کمتر از ۵۰ هزار دلار) در اولویت قرار گرفته است که می تواند سهم بسزایی بر تسهیل و تسریع شدن جریانات ارزی و کاهش صف در بازار ارز کشور داشته باشد.- محمد شیریجیان، معاون سیاستگذاری پولی بانک مرکزی
به عبارتی بانک مرکزی معتقد است اگر این سیاست عملیاتی شود، بخشی از تقاضای هیجانی بازار آزاد میتواند فروکش کند و به این ترتیب با کاهش فشار روانی تقاضا از بازار، صف ساختگی هم جمع میشود.
پیشفروش ارز، سلاح جدید برای مهار نوسان قیمت دلار
یکی از ابزارهای تازهای که بانک مرکزی روی آن مانور میدهد، «پیشفروش ارز صادراتی» است. این یعنی ایجاد یک بازار آتیِ کنترلشده برای مدیریت نوسانهای ارزی که در آینده ممکن است رخ دهد؛ پیش از آنکه بازار را ملتهب کنند. به این اظهارات شیریجیان توجه کنید.
کلیه شرکتهایی که رفع تعهد ارزی را انجام میدهند میتوانند از ظرفیت پیشفروش ارزی استفاده کنند.- محمد شیریجیان، معاون سیاستگذاری پولی بانک مرکزی
بانک مرکزی میخواهد ارز صادراتی آینده را از حالا وارد چرخه رسمی کند. پیشفروش ارز به این معناست که صادرکننده، ارز آینده خود را امروز و با نرخ مشخص میفروشد.
این سیاست هم به شرکتها کمک میکند سریعتر تأمین مالی شوند و هم به بانک مرکزی امکان میدهد عرضه ارز آینده را پیشبینیپذیر کند.
هدف اصلی بانک مرکزی در این سیاست روشن است: دلار صادراتی باید در سیستم رسمی بماند، نه در بازار آزاد. هر چند تا بحال به هر دری زده، در نهایت نتوانسته دلار صادراتی را میخکوب سامانههای خود کند، چرا که صادرکنندگان نمیخواهند دلار خود را به قیمت پایینتر از بازار بفروشند.
اخطار به بازیگران بزرگ ارزی
بخش دیگر پیام بانک مرکزی، هشداری به بازیگران بزرگ بازار و سوداگران است.
«اقدامات انضباطی برای گردشهای مالی که با نیت سوداگریهای کلان و اختلال در بازار ارز انجام میشود، بهجد در دستور کار قرار گرفته است.»- محمد شیریجیان، معاون سیاستگذاری پولی بانک مرکزی
این پیام بیش از آنکه خریداران خرد را هدف بگیرد، یک اخطار مستقیم به پولهای کلان و چرخشی است که با هدف نوسانگیری سازمانیافته، جریان بازار را به دست میگیرند؛ یعنی نوسانگیری کلان در بازار ارز.
نرخ توافقی در برابر قیمت تلگرامی
بانک مرکزی همچنین در تلاش است تا بازار رسمی خود را به مرجع اصلی قیمتگذاری تبدیل کند. شیریجیان با اشاره به عمق بیش از ۲۸ میلیون دلاری بازار دوم و نرخ معاملاتی یورو در حدود ۱۰۲ هزار تومان، تأکید میکند که این نرخ «فاصله قابل توجهی با قیمتهای بازارهای غیررسمی و کانالهای تلگرامی دارد».
هدف، بیاعتبار کردن نرخهای غیررسمی و هدایت تقاضا به سمت کانالهای قانونی است. به بیان سادهتر، بانک مرکزی میخواهد مرجعیت قیمت را از کانالهای تلگرامی پس بگیرد و بگوید قیمت واقعی همینجاست، نه نرخهایی که در فضای مجازی دستبهدست میشود.
با این حال، موفقیت این نقشه پیچیده تنها به بخشنامهها بستگی ندارد. حجم واقعی ارز در دسترس، میزان موفقیت در مهار سفتهبازان بزرگ و البته ریسکهای سیاسی و بینالمللی، متغیرهایی هستند که میتوانند بهترین نقشهها را هم تغییر دهند. بانک مرکزی میگوید تصمیمات دیگری هم در راه است.
به نظر شما سیاستهای جدید بانک مرکزی میتواند بازار ارز را به ثبات برساند؟ دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.